Trator
.jpg)
Ël trator a l'é un veìcol motorisà dovrà për traté utiss agrìcoj, machinari edilissi, o tamagnon an fornend potensa motris e idràulica. A l'é fondamental ant l'agricoltura moderna, la costrussion, e la gestion dël teritòri, e a l'ha revolussionà ij métod ëd produssion dal sécol XX anans.
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Steam era (1800): Prim trator a vapor (anglèis "traction engine") dovrà për traspòrt e lavorura.
- 1892: John Froelich (Iowa) a fàbrica ël prim trator a combustion.
- 1911-1919: La FIAT ëd Turin a ancamin-a la produssion dël Fiat 18 "Brichet", ël prim trator italian a benzin-a, dovrà ant le campagne piemontèise.
- Ann 1930: Introdussion dij trator a diesel e dël PTO (Presa 'd Fòrsa) për alimenté utiss.
- Ann 2000: Trator computerisà con GPS e sistema ëd guida automàtica.
Tipo ëd trator
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Agrìcol: Për lavoré, semné, e cheuje; con rue gròsse për teren ampantanà.
- Industrial: Dovrà ant ij cantié për movimenté material (es. minere).
- Ortìcol: Cit, për vigne e frutè; con àuta manegiabilità.
- Forestaj: Rinforzà për teren acidentà, con protession contra j'erbo ch'a tombo.
- Garden: Për giardinagi, ëd sòlit a benzin-a o elétrich.
Component prinsipaj
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Motor: Diesel (pì econòmich) o benzin-a, da 20 a 500 CV.
- Trasmission: Manual, idrostàtica, o powershift për contròl precis ëd la velocità.
- PTO (Presa 'd Fòrsa): Assal ch'a fà giré utiss com erpi o pressa.
- Sistema idràulich: Për aussé e bassé ij rimorchià.
- Cabin-a: Proteta, con aria condissionà e computer ëd bòrd ant ij modej modern.
Aplicassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]- Agricoltura: Tiré slòire, racojitris, e irigator.
- Costrussion: Moviment ëd tèra, carié ëd material, e livela.
- Silvicultura: Traspòrt ëd bion e derocament assistì.
- Servissi urban: Rasà dla fiòca e manteniment dij parch.
Trator ant ël Piemont
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël Piemont a l'é la cun-a dla mecanisassion agrìcola italian-a. La Fiat Trattori (fondà dël 1919) a Turin a l'ha prodovù trator icònich com:
- Fiat 18 "Brichet" (1919): Prim trator italian.
- Fiat 411 (1932): Trator a diesel con PTO.
- Fiat 640 (1952): Model ch'a l'ha modernisà l'agricoltura piemontèisa.