Tub a ragg catòdich

Ël tub a ragg catòdich (TRC o CRT, da l'anglèis Cathode Ray Tube) a l'é stàit ël component prinsipal ëd televisor, monitor, e ossiloscòpi për la pi part dël sécol XX. A l'ha dominà la tecnologìa ëd visualisassion fin a l'ariv dij display a scherm piat (LCD, LED, OLED) ant j'agn 2000. Sò prinsipi ëd fonsionament a l'é basà su në scherm ëd fòsfor colpì da un fas d'eletron, generà da un canon eletrònich.

Stòria

Ij prim esperiment an sij tub catòdich a armonto a Heinrich Geissler e Julius Plücker ant ël mid-sécol XIX. Ant ël 1897, Karl Ferdinand Braun a l'ha anventà ël prim CRT, dovrà ant j'ossiloscòpi. Ant j'agn 1920, Vladimir Zworykin e Philo Farnsworth a l'han dësvlupà version për la television, ch'a l'han portà a la produssion ëd massa dòp la Sconda Guèra Mondial. Durant j'agn 1950-1990, ij CRT a j'ero lë standard për televisor a color e monitor ëd computer. La decadensa a l'é ancaminà ant j'agn 2000 con l'afermesse dij display LCD e al plasma.

Com a l'é fàit

Ël CRT a comprend:

Un canon d'eletron: Génera un fas d'eletron acelerà.
Coni ëd deflession: A contròla la diression dël fas con camp eletromagnétich.
Në scherm ëd fòsfor: A emet lus quand a l'é colpì da j'eletron.
Un tub ëd véder: Evita l'interferensa dl'aria e a manten un veuid parsial.

Ij CRT a color a deuvro tre canon separà (ross, verd, bleu) e na mascra metàlica për combiné ij color.

Classificassion

Ij CRT as peulo classifiché për:

Aplicassion

Televisor e monitor: A smon-o figure animà për spetacoj e travaj.
Ossiloscòpi: A visualiso signal eletrònich an temp real.
Radar: A mostra dat ëd posission ëd bersaj.
Giugajin arcade: Dovrà ant le màchine dij gieugh ant j'agn 1980-1990.

Tecnologìa

Monocromàtich: Scherm ëd un sol color (verd o bianch), për monitor técnich.
A color: Con tre strà ëd fòsfor ross, verd, e bleu.

**Tàula dij tipo ëd CRT**
Tipo	Descrission	Aplicassion
CRT a color	Tre canon e mascra d'ombra	Televisor, monitor da PC
CRT monocromàtich	Un sol canon e fòsfor unicolor	Terminal bancari, strument médich
CRT për radar	Àuta precision ëd refresh	Control dël tràfich aereo

Aplicassion

Spetacoj e anformassion: Trasmission ëd program TV e filmà.
Siensa e ingegnerìa: Misura ëd signal ant j'ossiloscòpi.
Militar: Sistema ëd guida e sorveliansa.
Medzin-a: Prim aparà për l'ecografìa.

Amportansa

Ij CRT a l'han abilità l'era dla comunicassion visual, an rendend possìbij la television e l'anformàtica moderna. A l'avìo d'avantagi com un contrast àut, temp ëd rispòsta lest, e àngol ëd vision largh. Tutun, a j'ero pesant, ocupavo tant ëd spassi, e a consumo motobin d'energìa. Soa produssion a l'era ëdcò rischiosa për l'ambient për via dël fòsfor e dël véder al piomb.

Arferiment

Shiers, G. (1997). The History of Television, 1942-2000. McFarland.
Webb, R. C. (2005). Cathode Ray Tube: A Manual for Engineers. Wiley-IEEE.
EPA (2003). Gestì ël riciclagi dij CRT.

Vos corelà