Vëstiari
Ël vëstiari a l'é l'ansem ëd vestimente e acessòri dovrà për coaté ël còrp uman, protegglo dal clima, esprime la coltura, o manifesté l'identità social e personal. A l'é un element fondamental ëd la vita quotidian-a e a varia an base a la geografìa, la stòria, e la tecnologìa. Ël termo "vëstiari" a ven dal Latin vestiarium (guardaròba), derivà da vestis (vestimenta).
Stòria
[modìfica | modifiché la sorgiss]Le prime forme ëd vëstiari a son ësvlupasse ant la preistòria (anviron 100.000 a.C.), con pej d'animaj e fibre vegetaj për protegg-se dal frèid. Ant l'antichità, j'Egissi a dovravo lin e coton, antant che ij Roman a l'han anventà la tòga coma sìmbol dë status. Ant ël Médi Ev, la sartorìa a l'é dventà n'art, con tessù com la seda e ël vlù riservà a la nòbilità. Ant ël sécol XIX, la Rivolussion Andustrial a l'ha introduvù la produssion ëd massa ëd vestimente, rendendje acessìbij a tuti. An Piemont, la tradission tessil a l'é stàita motobin amportanta, con sità coma Biela e Turin ch'a l'han dësvlupà ëd fabriche ëd lan-a e seda.
Produssion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël process ëd produssion dël vëstiari a comprend vàire fas:
- Tessitura: Creassion ëd tëssù an dovrand filà ëd coton, lan-a, seda, o fibra sintética.
- Colorassion: Usagi ëd colorant naturaj o chìmich për deje le tinte.
- Taj e Cusitura: Creassion dël vestiari scond ëd disegn definì, otnù con màchine o a man.
- Finission: Stiradura, aplicassion ëd boton, zip, o decorassion.
An Piemont, le lanere bielèise a son famose për la qualità ëd la lan-a, dovrà për prodove tessù për abijament e mobilia.
Sòrt ëd Vëstiari
[modìfica | modifiché la sorgiss]Tradissionaj:
- Bogia: Na vesta longa ëd lan-a, tradissional dle valade piemontèise.
- Foulard: Realisà an seda, caraterìstich ëd la moda turinèisa dël sécol XIX.
Modern:
- Jeans: Tessù ëd denim, otnù da coton, popolar dòp la Seconda Guèra Mondial.
- Sportiv: Tessù técnich traspirant për l'atività fìsica.
- Acessòri: Seuje, borse, cinture.
Cultura e Utilisassion
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël vëstiari a l'ha un ròl sentral ant la cultura piemontèisa:
- Festività: Durant la Fèsta dle Masche ëd Ivrea, as deuvro vestimente stòriche coma ël berèt e le camise bianche.
- Status Social: Stòricament, la qualità dij tessù a indicava la richëssa (es. seda për ij nòbij, lin për ël pòpol).
- Identità: Le uniform (es. dij militar o dle scòle) a creo sens ëd apartenensa.
Salute e Ambient
[modìfica | modifiché la sorgiss]Material naturaj: Lan-a e coton a son pì salutar për la pel rispet a le fibre sintétiche.
Sfide ecològiche: L'andustria dla moda a l'é un dij setor pì inquinant (es. consum d'eva, emission ëd CO₂).
Econòmia
[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël Piemont a l'é stàit un sentr clàssich për la produssion ëd tëssù e d'abijament. Marche stòriche coma Loro Piana (lan-a) e Fila (abijament sportiv) a son conossùe an tut ël mond. Ancheuj, ël setor a fa front a la concorensa global con n'accent su ecelensa artisanal e inovassion tecnològica.