Wiki

Na wiki a l'é na piataforma colaborativa an ligna ch'a përmet a j'utent ëd modifiché e gionté contnù an manera sempia e an temp real. Ël termo a ven da l'hawaian "wiki wiki" (lest), e a l'é stàit creà da Ward Cunningham dël 1995 për descrive ël prim sistema wiki, ciamà WikiWikiWeb. La pì famosa aplicassion ëd costa tecnologìa a l'é Wikipedia, n'ansiclopedia lìbera e colaborativa.

Stòria

1995: Ward Cunningham a lansa WikiWikiWeb, la prima wiki, për gestì documentassion ëd programassion.
2001: Fondassion ëd Wikipedia, ch'a deuvra ël software MediaWiki për creé n'ansiclopedia global.
Anni 2000: Espansion dle wiki ant le amprèise (intranet) e comunità sientìfiche.
2006: Wikia (ancheuj Fandom) a nass për wiki temàtiche su film, serie TV, e videogieugh.
Al di d'ancheuj: Wiki a son dovrà për gestion ëd conossensa, educassion, e colaborassion an proget.

Strutura e Component

Markup sempi: Sintassi për formaté test (es. `Colegament`, `grassèt`).
Version ëd contròl: Stòria dle modìfiche për ripristiné contnù vej.
Pàgine ëd discussion: Spassi për comenté le modìfiche.
Gestion dij drit: Contròl d'acess për utent registrà o anònim.
Motor wiki: Software com MediaWiki, DokuWiki, e Confluence.

Tipo ëd Wiki

Pùbliche: Acessìbij a tuti (es. Wikipedia, Wiktionary).
Privà: Limità a na organisassion o squadra (es. wiki d'ampreisa).
Temàtiche: Argoment specìfich (es. Fandom për fan ëd film).
Educative: Piataforme për cors universitari o scòle.

Usagi Pràtich

Ansiclopedìe: Racòlta ëd conossensa lìbera.
Documentassion técnica: Manual për software e prodòt.
Gestion ëd proget: Organisassion ëd travaj an team.
Comunità: Creassion ëd contnù coletiv (es. guide ëd viagi).

Avantagi e Svantagi

Avantagi:
- Colaborassion: Contribussion ëd vàire përson-e an temp real.
- Flessibilità: Modìfiche fàcij sensa conossensa técnica.
- Trasparensa: Stòria dle modìfiche visìbil a tuti.
Svantagi:
- Vandalism: Modìfiche pa autorisà o dësgrassiose.
- Qualità variàbil: Contnù a peul manché ëd verificassion.

Evolussion Tecnològica

Ani 2000: Introdussion ëd parser avansà për tàule e figure.
Ani 2010: Integrassion ëd multimojen (video, presentassion).
Al di d'ancheuj:
- Inteligensa Artifissial: Strument për corege eror e sugerì contnù.
- Mobile-first: Design responsiv për smartphone e tablet.
- Integrassion con àutri strument: Slack, Google Drive, GitHub.

Vardé ëdcò

Arferiment

Cunningham, W. (1995). *WikiWikiWeb: The Original Wiki*. [Disponìbil an ligna](http://wiki.c2.com).
Lih, A. (2009). *The Wikipedia Revolution*. Hyperion.

Ligam estern