Émile Chanoux

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Nodar, Émile Chanoux a l'é l'eròe nassional dl'Arzistensa valdostan-a, dont a l'é stàit l'animator.
A l'era nà ai 9 ëd gené 1906. Soa famija a l'era originaria dla comba ëd Champorcher, sò pare a l'era vardia-cassa.

Da giovo, Émile a l'avìa studià al cit seminari d'Osta.
Ai 13 d'avril 1925, con na partìa d'amis, a l'ha fondà l'assossiassion La Jeune Vallée d'Aoste, pressiedùa da l'abà Trèves; Chanoux a l'é stàit vice-pressident fin-a a la mòrt ëd Trèves, dël giugn 1941, cand a l'ha rampiassalo.

Ëd novèmber 1927 a l'é laureasse a l'Università ëd Turin con na tesi an sle minoranse étniche ant ël drit antërnassional.

L'arestassion e la mòrt

Ai 18 ëd maj 1944 la ca 'd Chanoux a l'é stàita perquisìa dai fassista e chiel a l'é stàit arestà, patlà e torturà. La sèira dij 29 ëd maj 1944 a l'é stàit butà an soa cela dla caserma dla polissìa d'Osta; a l'avìa ancor podù scambié doe paròle con soa fomna: «dzi pas predza», a l'avìa dije, an franch provensal (i l'hai nen parlà), «me gnanca» (gnanca mi) a l'ha rësponduje chila.
A l'é stàit trovà mòrt ant la neuit, pendù a le sbare dla fnestra. Ij fassista a l'avìo fàit core la vos ch'a l'era massasse, ma a l'é possìbil ch'a l'abio massalo lor e butà an sena un suissidi.