Avise (Ca nobiliar)

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Avise
Atestà dël:	1091
Prim personagi atestà:	Ugo
Prim tìtol atestà:	sgnor d'Avise
Mòt:	Qui tost avise, tard se repent
an piemontèis:	Chi a decid ampressa as pent pian
al dì d'ancheuj:	estint dël 1729

Cola dj'Avise a l'é un-a dle ca pì veje dla val d'Osta, ën essend che soa prima atestassion coma sgnor d'Avise a l'é dël sécol ch'a fa XI. A l'é na famija ch'a l'ha dait vàire përsonagi al goèrn statal, a col religios e a la magistradura.

Stòria dla famija

Rèis imperiaj

D'Ugo d'Avise a l'é restane la dedission ëd sò féod a l'Imperator Enrich IV. Sò fieul Arnulf d'Avise, vësco d'Osta, e Prior ëd la Colegià ëd Sant Ors a anandia la costrussion dël Ciòstr dla Colegià.

Conflit con ij Savòja

Për via ëd sò rapòrt diret con la ca imperial, j'Avise as arfudo dë firmé l'At ëd dedission valdostan dël 1191, che a buta bele che tuti ij feodatari dla val d'Osta sot a ij Savòja. Ën sentendse fòrt dl'anvestidura imperial a-j fan a Tomà I ël disdeuit dë sareje al pont levateuri dël Castel d'Avise an facia, quand a riva a visiteje. Për via ëd lolì a së smon-o ël tìtol ëd Pari.

Dedission a ij Savòja

La sitoassion as rangia dë 1243, quand un Guido d'Avise a-j fa at ëd dedission a ij Savòja a Morgex, e peui dël 1269 a ven arconfermà sgnor d'Avise a Sembrancher, ant ël Chiablèis.

Famija dla Stat Savojart e promossion a Baron

Dël 1480 Bonifass d'Avise a va con 800 armà a giuteje a Papa Sisto IV, ch'a l'é mnassà da ij Turch Otman. Dël 1552 Antòni d'Avise a firma un tratà ëd neutralità col Règn ëd Fransa a nòm dël Consej dij Trè Stat dël Ducà d'Osta. Dël 1663, an armérit për ij servissi fàit a lë Stat Savojard, Carl Emanuel II a-j fa Baron d'Avise. Dël 1692 ël Baron Fransesch Gàspar d'Avise a l'é un dij ses ostage pijàit dal General De la Hoguette e ëmnà a Chambéry, d'andova a riesso a scapé an na manera ch'a farà nasse vàire legende.

Podèj polìtich e branch dla famija

Ant sël pat d'esse Baron d'Avise, a resto sgnor ëdcò ëd Saint-Nicolas, Arvier e dla Valgrisanche. Ij component dla famija soèns a gionto al nòm comun ëd famija col dë sti teren, për conòsse un branch dla famija da 'nt l'àotr.

Fin dla famija

Ël darié mas-cc dla famija a l'é ël Baron Fransesch Gàspar II d'Avise, ch'a meuir dël 1729.

J'arme dla ca

Avise: arma azura con ansima un leon d'òr ch'a l'ha la lenga rossa
Avise-Arvier: midema arma, con ansima na banda nèira trasversal, ch'a pòrta tre reuse d'argent
Avise-La Mothe: midema arma, ma la banda a l'é d'òr e le reuse a son rosse.

Bibliografìa

Pedrini, Ennio (1965). Passeggiata tra i castelli (Val d'Aosta). Turin: Editoriale Pedrini.