Carlo Mollino
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
 Architet, fotògraf, progetista e scritor. A l'ha studià da le scòle elementar a le superior al Colegi San Giusep ëd Rìvole. Dël 1925 a l'é anscrivùsse a la facoltà d'angegnerìa e dòp n'ann a l'é passà a la Scòla Real Superior d'Architetura dl'Academia Albertin-a ëd Turin, peui dventà facoltà d'architetura dël Politécnich ëd Turin, anté ch'a l'é laureasse ant ël Luj 1931. A l'ha ancaminà a travajé ant lë studi ëd sò pare. Molin a l'é stàit oltra che architet e progetista, ëdcò pilòta d'avion e 'd viture da corsa, scritor, fotògraf. Bon scritor e diretor dla Coscuma (Comission dle Scòle e dij Magìster dë Schi) dël 1951 a l'ha scrivù 'l tratà Introduzione al discesismo ("Introdussion al disseisism"), anté ch'as peul lese tuta soa përsonalità incheta, fantasiosa, stramba. A l'é maj mariasse. Dòp avèj publicà dël 1948 ij volum Architetura, art e técnica, dël 1953 a l'ha vagnà 'l concors për vnì professor ordinari e a l'ha otnù la cadrega ëd composission architetural, ch'a l'ha guernà fin-a a la mòrt. Dël 1957 a l'ha partissipà al Comità organisativ dla Fera trienal ëd Milan ch'a fasìa XI. Mollino a l'é mòrt a l'improvisa dël 1973 pr'un colp al cheur, mentre ch'a travajava an sò studi. Architetura[modìfica | modifiché la sorgiss]Dël 1930, quand a l'era pa ancor laureà, a l'ha progetà la ca ëd vacansa a Forte dei Marmi e a l'ha arseivù 'l prémit "G. Pistono" për l'Architetura. Fra 'l 1933 e 'l 1948, mentre a travajava ant lë studi dël pare, a l'ha partissipà a vàire concors. A l'ha vagnà 'l concors për ël palass dla Federassion Agricoltor ëd Coni, ël prim prèmit al concors për la Ca dij Fassista a Voghera e, con l'agiut dlë scultor Umberto Mastroianni, ël prim prémit al concors për ël Monument ai Mòrt për la Libertà ëd Turin (ciamà ëdcò "Monument al Partisan"), ch'a l'é stàit butà ant ël Camp ëd la Glòria ant ël Simiteri General ëd Turin. Fra 'l 1936 e 'l 1939 a l'ha batì, con l'angegné Vittorio Baudi ëd Selve, l'edifissi dla Società ìpica Turinèisa, considerà soa ciadeuvra, batìa a Turin an Lea Dant e dësblà dël 1960. A l'era n'euvra ch'a rompìa con ël passà e ch'a së slontanava da l'architetura dël regim, a arfudava ij cànon dël rassionalism e as ispirava a Alvar Aalto e Erich Mendelsohn. An-namorà dij mont, a l'ha progetà ëdcò d'edifissi belelì, dont la Ca dël Sol a Cervinia, la stassion d'ariv dël traspòrt a soastr dël Furggen e la Stassion-Obergi dël Lagh Nèir a Sàuze d'Ols. Sta balma-sì, realisà fra 'l 1946 e 'l 1947 a smon, vers la montagna, na granda trassa ch'a ven fòra con fòrsa dal volum prinsipal, an gropand la modernità dle forme e dle técniche costruitive con ëd materiaj tradissionaj. L'edifissi a l'é stàit d'autut restaurà apress dle desen-e d'agn d'abandon e vandalism. Dël 1952 a l'ha progetà a Turin l'Auditorium dla Rai an contrà Rossin, oget d'un restàur realisà dël 2006, ch'a l'ha rangià e cangià motobin la strutura originaria. Ant la prima mità dj'agn 1960 a l'ha dirigiù 'l grup ëd professionista angagià 'd progeté 'l quartié 'd ca popolar dl'INA-Casa an Lea Sebastòpoj a Turin, e a l'ha arseivù lë scond prémit al concors pr'ël Palass dël Travaj ëd Turin, vagnà da Pier Luigi Nervi, combin che la crija dël concors a ciamava n'ala con mach un volum, sensa pilie ant ël mes. Dël 1964 a l'ha partissipà al concors për la Cambra 'd Comersi 'd Turin, andoa a l'é rivà prim, e al conocrs pr'ël Teatro Comunal ëd Càliari, doa l'é rivà ters. Ant j'ùltim agn ëd soa cariera, dal 1965 al 1973, a l'ha progetà e costruì ij doi edifissi ch'a l'ha renduje pì fama: ël palass dla Cambra 'd Comersi an Contrà Carl Albert e 'l Neuv Teatro Regi (batì torna dòp ël feu dël 1936), duvertà dël 1973. Pòch anans la mòrt a l'ha finì ij proget për j'ufissi AEM a Turin e a l'ha pijà part al concors për ël Quarté General dla FIAT a Candieul e për ël Club Mediterranée al Sestrier. Mobilia[modìfica | modifiché la sorgiss]Ant j'agn 1940 Molin a l'ha ancaminà a progeté 'd mobilia e interior ëd ca. La mobilia, soens prodovùa an tòch ùnich o an serie limità, a deuvra ëd técniche costrutive artisanaj e a esperimenta ëd neuv materiaj e 'd neuve tecnologìe, com ël compensà sirognà a stratificà. L'estética ch'a dësvlupa a l'é nen classficàbil an quèica corent artìstica, coma a l'é 'd sigura nen giust fé rintré l'euvra ëd Mollino nomach ant l'architetura futurista. Motobin anciarmà da la natura, Mollino a l'ha arpijà soens soe forme ant soa produssion artìstica, cangiandje e mës-ciandje con granda adressa fin-a a otnì 'd forme ant l'istess temp pijà dal modernism, da l'Art Nouveau, dal Surealism dal baròch e dal rococò. |
