Catedral ëd Catania

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

La catedral ëd Catania a l'é dedicà a la vèrgin catanèisa Àgata, protetris ëd la sità. A resta an piassa dla Catedral.

A l'é stàita fabricà antra 'l 1078 e ël 1093 dal cont norman Rugé I d'Autavila, an sël leu e le ruin-e dj'Aque d'Achil dl'época imperial roman-a.
Già dël 1169 un taramòt afros a l'ha fàit droché gran part ëd la realisassion norman-a, che peui a l'é stàita torna tirà su. Le scòsse ëd taramòt dël 1693 a l'han torna dësblala. L'arcostrussion sucessiva a l'ha fane avèj la catedral baròca dël di d'ancheuj. Ël proget a l'era ëd Girolamo Palazzotto.

La strutura esterna

Ël còrp prinsipal e la fassada, livrà antra 'l 1733 e ël 1761, a son l'euvra ëd Giovan Battista Vaccarini. La fassada a smon doi órdin ëd colòne; cole dël pian da sota a son motobin antiche e a l'é bel fé ch'a fèisso part ëd na costrussion precedenta. An àut a-i é na nicia con na scoltura ch'a figura Sant'Àgata e l'Àngel.
La cùpola, costruìa an sij dissegn d'Antonio Battaglia, a l'é stàita fabricà durant la dariera desen-a d'agn dël sécol ch'a fa XVIII. Ël cioché, euvra ëd Carmelo Sciuto Patti dël 1868, a l'é l'arcostrussion ëd col dël sécol ch'a fa XV, ch'a l'era drocà an sle navà séghit al taramòt dël 1693.

L'andrinta

L'anterior a l'é partagià an tre navà da dle pilie e a goerna ant ël transet e j'àbsid l'architetura norman-a primitiva.
Pogià a la sconda pilia a drita dla navà sentral a-i é la tomba monumental dël compositor catanèis Vincenzo Bellini, euvra ëd Giovan Battista Tassara. Ël còrp ëd Bellini a l'é stàit tramudà ambelessì dal campossanto Père Lachaise ëd Paris ant ël 1876.

Ant ël transet ëd drita, un portal dël sécol ch'a fa XVI ëd G.B. Mazzola a fa intré ant la capela dla Vèrgin; an sl'autar a-i é na scoltura dël sécol ch'a fa XVI ch'a figura la Vèrgin. An costa midema capela a-i é un sarcòfagh dël III sécol anté ch'a son sistemà ij còrp dij re e dij prinsi dla ca d'Aragon-a.

L'àbsid ëd drita a acheuj la capela ëd Sant'Àgata, sarà da na bela grija ëd fer forgià. As peul vëdd-se ël monument funerari dël vice-re Ferdinand d'Acun-a, euvra d'Antonello Freri.

Ël presbiteri a conten un fiamengh còro ëd bòsch travajà, ch'a arpresenta dj'episodi dla vita ëd sant'Àgata, euvra ëd Scipione ëd Guido dla sconda mità dël sécol ch'a fa XVI.

Ant ël transet dë snistra un portal dël sécol ch'a fa XVI ëd Mazzola a fa intré ant la capela dël Crocifiss, anté ch'a peulo s-ciairesse dij motiv dël prim edifissi dl'età ëd mes.

Ant la sacristìa un pressios fresch ëd G. Platania a figura l'Erussion ëd l'Etna dël 1669.