Còrsica

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

La Còrsica (Corsica an còrs e an italian, Corse an fransèis) a l'é n'ìsola dël mar Mediterani.
A aparten a la Fransa fin-a dal 1768. Ancheuj a constituiss un-a dle 13 Region dla Fransa metropolitan-a, bele che ufissialment a l'é dita Collectivité territoriale de Corse (Coletività teritorial ëd Còrsica).

La Còrsica a l'ha na surfassa d'8.680 km2 e a conta anviron 279.000 abitant.

A l'é partagià an doi dipartiment:

La capital a l'é Ajaccio.

Autonomìa e sentralism[modìfica | modifiché la sorgiss]

Ij vajant posson autonomista a sò interior a së scontro da pì che 200 agn con na Constitussion dlë Stat fransèis ch'a l'é antra le pì sentraliste an Euròpa. Sòn a l'ha mnà la Còrsica a në status particolar antrames le Region fransèise, da pòst che sa Region a gòd ëd quàica forma d'autonomìa pì slargà, dzortut për lòn ch'a rësguarda la lenga e la coltura locaj.

Geografìa[modìfica | modifiché la sorgiss]

La Còrsica dal satélit dla NASA

La Còrsica as treuva an mes al mar Mediterani, bele a nòrd dla Sardëgna. A dista 82 km da Piombino, an Toscan-a, e anviron 160 km da la rivera lìgura.

Lenga[modìfica | modifiché la sorgiss]

Dacant al fransèis, ch'a l'é lenga ufissial parèj che an tuta la Fransa, la lenga còrsa, cas ùnich për lë Stat fransèis, a l'ha në statut ufissios ëd lenga regional, e a peul esse mostrà ant le scòle primarie dl'ìsola, a pat ch'a sìa nen na materia obligatòria e che sò usagi a pòrta nen a 'd disparità 'd tratament antra jë student.
Ant le comun-e ëd Bonifacio e Calvi pòche përson-e a parlo ancor un dialet ligurin, retagi dl'antica dominassion genoèisa.
Për finì, ant l'ìsola a l'é capì e dovrà 'dcò l'italian, an càusa a le vicende stòriche, a la vzinansa geogràfica, a la television satelitar e al torism. An efet ant la toponimìa dl'ìsola lë Stat fransèis a l'ha mantnù ufissialment squasi sempe ij nòm an italian dij pais (Ajaccio, Bonifacio, Porto Vecchio e via fòrt) ch'a son soens diferent da coj an lenga còrsa (Aiacciu, Bunifaziu, Portivechju), mentre che ij corispondent an fransèis a esisto pa.

Anliure esterne[modìfica | modifiché la sorgiss]

Region fransèise
Region ëd la Fransa Metropolitan-a (2016)
Alvernia-Ròno-AlpÀuta FransaBorgògna-Franca ContàBrëtagnaCòrsicaGrand EstÌsola ëd FransaNeuva AquitaniaNormandìaOcitàniaPais ëd la LòiraProvensa-Alp-Còsta AsuraSènter-Val ëd la Lòira
Region ëd la Fransa Metropolitan-a (1982-2015)
AlsassiaAlverniaAquitaniaÀuta NormandìaBassa NormandìaBorgògnaBrëtagnaChampagne-ArdënneCòrsicaFranca ContàÌsola ëd FransaLengadòca-RossijonLimosinLoren-aMesdì-PirenéNòrd-Pass ëd CalaisPais ëd la LòiraPicardìaPoitou-CharentesProvensa-Alp-Còsta AsuraRòno-AlpSènter
Region d'Oltramar
GuadalupaGujan-a FransèisaMartinicaMayotteRéunion