Donatello

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Biografìa

Donato di Niccolò di Betto Bardi, mej conossu ‘me Donatello, a l'é nassù a Firense dël 1386 e a l'é mòrt a Firense ai 13 dzèmber dël 1466.

Antrames 1404 e 1408 a l’é andà pi vòte a Roma con sò amis Filippo Brunelleschi.

Dël 1434, Còsim de Médici (dit Còsim ël vej) a l'ha pijalo sota soa protession.

Sò travaj

Brunelleschi a l’ha inissià soa formassion sota Ghiberti e Nanni ëd Banco e a l'é stàit assistent ëd Ghiberti ant la realisassion dla prima pòrta dël batisteri ëd Firense. A l'é stàit prinsipalment scultor e a l'é vardà coma un dij pì grand arnovator dl’art italian-a con Masaccio, Brunelleschi, Ghiberti e Luca della Robbia. A l'ha travajà dzortut a Firense, ma ëdcò a Sien-a, Roma e Pàdoa.

A l'ancamin a l'é dedicasse dzortut a la scoltura an màrmol (San Giòrs d'Orsanmichele, Abacuch dël cioché ëd Firense) peui, a parte dal 1430, a l'é passà al bronz (Dàvid, Gattamelata, Giudita e Oloferne).
Donatello a l'ha dësvlupà la técnica dël riliev ësgnacà.

Euvre prinsipaj

San March (1411-1414, màrmol)

L'evangelista, con ël còrp un pò dë sbies, as ten scasi an echilibri an sla gamba d'apògg, con l'àutra gamba pogià con legerëssa an sël teren.

San Giòrs (1415 anviron, goernà al musé dël Bargello)
Abacuch (1426-1427, màrmol, 195 centim; goernà al Musé dl'euvra dël Dòm a Firense)

La statua dël profeta Abacuch, stranomà Testa ëd cossa dai fiorentin për soa testa plà, a l'era stàita realisà për le nice dël cioché. La tòga voluminosa a sot-ligna l'ampression ëd mairëssa dël còrp, che tutun a l'é pien d'energìa.

Banchet d'Eròd (1427, bronz dorà, 60x60 centim, riliev ëd bassin batesimal ant ël batisteri ëd San Gioann ëd Sien-a)
Dàvid (1430-1433, bronz, autëssa 158 centim)

A smija che costa scoltura a fussa destinà a na fontan-a. Ël giovo eròe, patanù, a pògia ël pe an sla testa dël gigant Golìa.

Santa Marìa Madlen-a (1455 anviron, bòsch, 188 centim; goernà al Musé dl'euvra dël Dòm a Firense)
San Gioann Batista (1457, bronz, autëssa 185 centim; goernà ant ël dòm ëd Santa Marìa Assonta ëd Sien-a)