Filibert I

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Filibert I a l'é stàit col ch'a fa XXII ant la lista dij prinsi ëd ca Savòja. A l'era nà a Chambéry ai 7 d'ost 1465, fieul ëd Medeo IX ël Beà e ëd Jolanda ëd Fransa.
Sò frel pì grand, Carl, a l'é mòrt dël 1471 e antlora a l'é stàit Filibert a sucede a sò pare a la mòrt ëd chiel-sì, dël 1472, cand ël fieul a l'avìa mach 7 agn. Ij baron e j'arpresentant ëd le comunità as son radunasse a Vërsèj e a l'han nominà soa mare, la duchëssa Jolanda, tanme regenta. Sò barba, Flip ëd Bresse, a l'ha dovù donca torna arnonsié a soe pretèise a le fonsion ëd leutenent e regent.

Antratant a l'era s-ciopaje un violent conflit antra 'l re 'd Fransa Luis XI e ël duca ëd Borgògna Carl ël Temerari. La duchëssa Jolanda a dovìa sërché d'esse motobin adreta ant la sernia dj'alianse: a podìa pa opon-se al re 'd Fransa, sò parent, ma a tëmmìa ij sò antrigh, dotampì che la monarchìa fransèisa a sostnisìa sò rival Flip ëd Bresse.
La duchëssa a l'ha antlora preferì serne l'aliansa con Carl ël Temerari, bele che a l'èissa pa vàire fiusa ant ël duca ëd Borgògna. An efet, apress la bataja ëd Norat, Carl ël Temerari a l'ha organisà ël rapiment ëd la famija ducal durant në spostament. La duchëssa a l'é rapìa a Gex, antant che Filibert a l'é salvà da la prontëssa ëd n'òm ëd sò séghit; a l'é mnà a Gëneva e butà sota la protession ëd sò barba Jean-Louis, ël vësco local.

Con la duchëssa përzonera, a l'é stàit ël re 'd Fransa Luis XI a pijé la regensa, con l'acòrd ëd jë Stat ëd Savòja ch'a tëmmìo la polìtica espansionista ëd Carl ël Temerari; jë Stat ëd Piemont, nopà, a j'ero motobin men antusiasta.

Filibert I a l'é mòrt dël 1482.