Georg Wilhelm Friedrich Hegel

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Filòsof alman.
Georg Wilhelm Friedrich Hegel a l'era nassù a Stocarda ël 27 d'agost dël 1770 e a l'é mòrt a Berlin ël 14 ëd novèmber dël 1831.

Sò pensé

Scond chiel, lë spìrit assolù ch'a ànima l'univers a va anans për mojen ëd n'evolussion continua ëd tesi, antìtesi, sìntesi.

Ël temp

Për Hegel a-i é na relassion ës-ciassa antra spìrit e temp. A definiss ël temp an manera formal e dialética: a l'é l'esse che, dagià ch'a l'é, a l'é pa, e dagià ch'a l'é pa, a l'é. Parèj a dà na descrission dialética dla fasson dont ël present (ch'a l'é) as cangia an passà (ch'a l'é pa) e coma l'avnì (ch'a l'é pa) a dventa present (ch'a l'é).

Për chiel, ël temp a va considerà tanme un process ëd cangiament ant le còse finìe pitòst che un fluss ëd cheicòs d'indipendent anté che le còse a son mojà.

Euvre prinsipaj

Phänomenologie des Geistes (1807)
Wissenschaft der Logik (1812-1816)
Enzyklopaedie der philosophischen Wissenschaften (1817-1830)
Grundlinien der Philosophie des Rechts (1821)

Fenomenologìa dlë spìrit

Quaich falabrach (dël 2024), dzora a un newsgroup ëd lenghìstica, a l'avìa avansà l'ideja che l'euvra Phänomenologie des Geistes (Fenomenologìa dlë spìrit) ëd Hegel, a fussa tròp complicà për esse voltà an piemontèis. Për fé la preuva belessì a-i é la tradussion d'un capìtol.

CC. La religion - Part VII - A. La religion natural

Lë spìrit ch'a conòss lë spìrit a l'é la cossiensa 'd chiel midem, e a l'é ant la forma d'obietiv: chiel a l'é; e a l'é pariment l'Esse për chiel. Chiel a l'é për chiel, chiel a l'é la banda dla cossiensa 'd chiel e propriament a front ëd la banda 'd soa cossiensa, opurament dël lijesse a chiel com oget. Ant soa cossiensa a sta la contradission e donca la determinassion ëd la fisionomìa, sota la qual as mostra e as conòss. Ëd sòn as trata an costa considerassion ëd la religion, përchè soa Essensa sensa forma o soa nossion pura a l'é già avusse. La diferensa dla cossiensa e dla cossiensa pròpria a dròca nopà an drinta a l'ùltima: la fisionomìa dla religion a conten pa l'Esse determinà dlë spìrit, da già ch'a l'é natura libra da pensé, ni da già ch'a l'é pensé lìber da l'Esse determinà: ma chila a l'é l'Esse determinà mantnù ant ël pensé, com un pensé che a esist an manera determinà. Scond la determinassion ëd la fisionomìa, con la qual lë spìrit as conòss, as diferensia na religion da l'àutra: mach a venta avertì che l'esposission ëd tal sò savèj a esauriss nen da sol, ant ël fàit, scond determinassion individuaj smijante, ël total ëd na religion real. La serie dle diferente religion, che as presento, a figuro mach le diferente bande d'un-a sola, o mej d'ognidun-a an manera isolà; e ij concèt che a smijo diferensié na religion real an confront a j'àutre a stan ant ognidun-a 'd cole-là. Mach che la diversità as deuv consideresse 'dcò com diversità 'd religion. Për ël fàit che trovandse lë spìrit ant la diferensa 'd soa cossiensa e 'd soa cossiensa 'd chiel, ël moviment a l'ha për but ël gavé via coste diferense fondamentaj, e 'l dé a la fisionomìa, che a l'é oget ëd la cossiensa, la forma dla cossiensa 'd chiel. Costa diferensa però a l'é nen gavà, përchè le fisionomìe contnùe an cola a l'avèisso 'dcò 'l moment ëd la përson-a, e 'l Dé a fussa concepì com cossiensa 'd chiel. La përson-a dël concet a l'é pa cola real: alora costa, com minca àutra pi svilupà determinassion ëd la fisionomìa, a aparten-a an vrità a costa, da na part a venta ch'as buta për ël fàit ëd la cossiensa 'd chiel, an part a venta che le determinassion pi basse a sio gavà e comprèise da le pi elevà. Ël concet a chita d'esse concet e strangé a sò savèj, përchè la përson-a a lo produv, e donca a varda la determinassion ëd l'oget com soa, e però a varda chiel ant lòn. Për sta atività la determinassion pi bassa a spariss; perchè ël fàit a l'é ël negativ ch'as dësvlupa a spèise 'd n'Autr; da già che cola as presenta ancor, as cambia an nen essensialità: e al contrari, anté a dòmina ancor la pi bassa, as presenta la pi alvà, che a l'ha leu ampersonalment dacant a l'àutra. Quand i concet diferent an drinta a ciaschedun-a religion a presento pròpi l'inter moviment ëd soe forme, ël caràter ëd mincadun-a a ven determinà da la particolar identità dla cossiensa e dla pròpria cossiensa, visadì che l'ùltima a conten an chila la determinassion ëd l'oget ëd la prima, chila a la fà soa an manera completa për sò fàit, e a la conòss essensial a front ëd l'àutra. La vrità dla credensa a na determinassion ëd lë spìrit religios as mostra për lòn che lë spìrit real a l'é fàit an manera da nen avèj vrità la fisionomìa con cola as varda an religion; com p.e. l'umanesse dël dé che as presenta ant le religion d'orient; combin che sò spìrit real a l'é sensa la fusion ansidita. A aparten nen a cost leu 'l torné da la totalità dle determinassion a cole isolà, e mostré an che forma an drinta le mideme e 'd soa particolar religion a sia sarà la perfession ëd cole ch'a resto. La forma pi alvà, butà sota un-a pi bassa, a l'ha dabzògn ëd sò significà për lë spìrit cossient, a aparten mach an manera superficiala a chiel e a sò concet. Chila a l'é da consideresse ant sò significà pròpi, e là anté a l'é goernà com prinsipi 'd costa particolar religion për via 'd sò spìrit real.