Georges Simenon

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
1963
Monument a Georges Simenon an soa sità natal ëd Liège

Scritor an lenga fransèisa.
Georges Joseph Christian Simenon a l'era nassù a Liège (Belgi) ël 13 ëd fërvé dël 1903 e a l'é mòrt a Losana ël 4 dë stèmber dël 1989.

A sëddes agn a l'é dventà giornalista ëd crònaca a La Gazette de Liège. Dël 1921 a-i seurt sò prim romanz, Au pont des Arches, petite histoire liégeoise. Dël 1922 as trasferiss a Paris con soa fomna, la pitris Régine Renchon, e a ancamin-a a scrive conte e romanz an tuti ij géner: polissiesch, eròtich, dramàtich e via fòrt. Dal 1923 al 1933 a-i seurto apopré dosent romanz, na milen-a ëd conte e vàire artìcoj.

Maigret[modìfica | modifiché la sorgiss]

Ël përsonage pì conossù ëd Simenon a l'é ël comissari Maigret, anspirà a la përson-a dël comissari Nicolle. Ël prim romanz anté ch'a compariss a l'é Pietr le Letton, dël 1929. An tut, a-i seurto stantessinch romanz dla serie ëd Maigret, pì vinteut conte, fin-a a Maigret et monsieur Charles dël 1972.

Ij romanz dur[modìfica | modifiché la sorgiss]

Pòch ëd temp dòp d'avèj anandià la serie ëd Maigret, Simenon a ancamin-a a scrive coj ch'a ciama sò romanz-romanz o romanz dur. Ël prim a l'é Relais d'Alsace dël 1931; a-i në surtran pì 'd sent, fin-a a Innocents dël 1972.

Antramentre ch'a scriv, Simenon a viagia e a tramuda soens. Chità Paris, a va an Charentes e peui an Vandéa. Ant ël 1945 as në va ant jë Stat Unì, andoa a resta des agn, a divòrsia e a maria Denyse Ouimet. A torna an Fransa e peui as trasferiss për la dariera vira an Ësvìssera. Ant ël 1972 a pija la decision ëd chité dë scrive; con un registrator a compon vintedoe Dictées. A torna a scrive dzortut për la redassion ëd soe Mémoires intimes, dël 1981, dòp che soa fija Marie-Jo a l'é massasse.

Simenon a l'ha otnù dun-a un sucess ëd letor, ma pitòst tard l'atension ëd la crìtica, bele che André Gide a l'abia arconossulo tanme un dij mèj scritor an fransèis dij sò temp.
Vàire romanz ëd Simenon a son ëstàit adatà për ël cine o la television, për esempi La nuit du carrefour, ëd J. Renoir (1932).

Euvre prinsipaj[modìfica | modifiché la sorgiss]

  • Au pont des Arches, petite histoire liégeoise (1921);
  • L'homme à la cigarette (prima edission firmà Georges Sim, 1931);
  • La Méditerranée en goélette (1934);
  • Lettre à ma mère (1974);
  • Mémoires intimes (1981);
  • Le port des brumes.

J'aventure ëd Maigret[modìfica | modifiché la sorgiss]

  • Pietr le Letton (1929);
  • Train de nuit (prima edission firmà con lë stranòm Christian Brulls, 1930);
  • La maison de l'inquiétude (prima edission, firmà Georges Sim, surtìa a tòch an sël periòdich L'Oeuvre, dal 1 ëd mars 1930);
  • Le pendu de Saint-Pholien (1931);
  • La jeune fille aux perles (prima edission antitlà La figurante e firmà Christian Brulls, 1932);
  • La femme rousse (prima edission firmà Georges Sim, 1933);
  • L'inspecteur cadavre (1943);
  • La colère de Maigret;
  • L'affaire Saint-Fiacre;
  • Les scrupules de Maigret;
  • Les vacances de Maigret;
  • Mon ami Maigret;
  • Maigret à New York;
  • Maigret et son mort (1948);
  • La première enquête de Maigret (1948);
  • Les mémoires de Maigret (1950);
  • Maigret à l'école (1953);
  • Maigret chez le ministre (1954);
  • Maigret et le corps sans tête (1955);
  • Maigret tend un piège (1955);
  • Maigret chez le coroner (1956);
  • Maigret s'amuse (1956);
  • L'amie de madame Maigret;
  • Une confidence de Maigret;
  • Un Noël de Maigret (1957);
  • Maigret et les braves gens (1961);
  • Maigret et le marchand de vin (1969);
  • L'ami d'enfance de Maigret;
  • Au rendez-vous des Terre-neuvas;
  • Le fou de Bergerac;
  • Le charretier de la Providence;
  • Le chien jaune;
  • La folle de Maigret;
  • Maigret à Vichy;
  • Maigret au Picratt's;
  • Maigret aux assises;
  • Maigret en meublé;
  • Maigret et l'affaire Nahour;
  • Maigret et l'homme du banc;
  • Maigret et l'indicateur;
  • Maigret et la grande perche;
  • Maigret et la vieille dame;
  • Maigret et le clochard;
  • Maigret et le tueur;
  • Maigret hésite;
  • Maigret se trompe;
  • La patience de Maigret;
  • La tête d'un homme;
  • Le voleur de Maigret;
  • Maigret;
  • Maigret a peur;
  • Maigret et la jeune morte;
  • Maigret et le voleur paresseux;
  • Maigret et les petits cochons sans queue;
  • Maigret se défend;
  • Maigret voyage;
  • Le revolver de Maigret;
  • Maigret et monsieur Charles (1972).

Ij romanz dur[modìfica | modifiché la sorgiss]

  • Relais d'Alsace (1931);
  • La maison du canal (1933);
  • Les demoiselles de Concarneau (1936);
  • Les Pitard (1937);
  • L'homme qui regardait passer les trains (1938);
  • Le bourgmestre de Furnes (1939);
  • Les inconnus dans la maison (1940);
  • Trois chambres a Manhattan (1946);
  • Lettre à mon juge (1947);
  • La neige était sale (1948);
  • Les anneaux de Bicêtre (1963);
  • Les fiançailles de M. Hire;
  • Innocents (1972).