Gesù ëd Nàsaret

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Gesù (mosàich ant la cesa ëd Santa Sofìa, Istanbul)

Gesù ëd Nàsaret a l'é 'l fondator dël cristianésim.
La cronologìa dla vita ëd Gesù a l'é pa sigura. A dovrìa esse nàit a Betlem al temp dël censiment anandià da l'imperator roman August ant l'8 aGC e ch'a l'é dësrolasse antra l'8 aGC e ël 6 aGC. La Cesa cristiana a celebra soa nàscita ant ël dì 'd Natal, ch'a l'é precedù ant ël calendari litùrgich dla cristianità dl'ocident da la stagion dl'Advent. Quant a la mòrt, avnùita a Gerusalem, tute le dàite antra 'l 28 e ël 34 a peulo esse acetà, peul desse la pì probàbil a l'é l'ann 30.

Ij sò dissìpoj a l'han ciamalo Crist (χριστός an lenga greca) o Mëssìa (משיה an lenga ebréa), ch'a veul dì óit, conforma a la costuma dj'ebreo ëd consacré con euli ij re e ij profeta. A l'era ël tìtol che j'ebreo a dasìo a coj ch'a consideravo portavos o arpresentant ëd Dé.

A-i é gnun ëscrit ëd Gesù ëd Nàsaret ch'a sia rivane e le notissie chi l'oma dzora ëd chiel an ven-o da 'd document ëd sò contemporani o 'd gent vivùa pòch apress, për la pì part sò dissìpoj.

L'arsuression[modìfica | modifiché la sorgiss]

Ij sò dissìpoj a conto che Gesù a l'é presentasse coma portator ëd n'arvelassion divin-a e che coma garansìa për soe paròle a l'ha dàit soa arsuression; a fortisso che Gesù a l'é arsussità për da bon e ch'a l'han vëddulo torna viv dòp ch'a l'era mòrt.

Document dël I e dlë II sécol ch'a parlo ëd Gesù ëd Nàsaret[modìfica | modifiché la sorgiss]

Costa a l'é la lista dij document ëscrit pì antich ch'a parlo ëd Gesù ëd Nàsaret, con le dàite pì probabij ëd soe redassion.

(45-80) Evangeli ëd Maté
(50-65) Evangeli ëd March
(50-67) Epistolari ëd Pàul - tërdes litre
(55-62) Evangeli ëd Luch - (cheidun a lo dàita dòp dlë 70)
(50-58) Litra ëd Giaco
(61-63) At d'apòstoj - (cheidun a lo dàita dòp dlë 70)
(60-65) Prima litra ëd Pé
(64-67) Litra a j'ebreo
(60-80) Didaché (visadì Dutrin-a dij dódes apòstoj); Sconda litra ëd Pé; Litra ëd Giuda
(80-100) Scrit ëd Gioann: Evangeli, tre litre, Apocaliss (visadì Arvelassion)
(93-94) Antichità giudàiche ëd Flavi Giusep
(95) Prima litra ëd Clement, vësco ëd Roma - adressà aj cristian ëd Corint
(96-138) Litra ëd Bàrnaba
(105-107) Epistolari d'Ignassi d'Antiòchia - set litre adressà da 's vësco aj cristian ëd vàire Cese ch'a l'avrìa rëncontrà antramentre ch'a l'era mnà a Roma për esse martirisà antorn al 110
(anviron 112) Anaj ëd Tàcit
(112) Litra ëd Plinio ël giovo a l'imperator Trajan
(112) Rispòsta ëd Trajan a Plinio
(120) Vite dij César dë Svetònio
(125) Apologìa ëd Quadrà a l'imperator Adrian
(125) Litra d'Adrian a Minucio Fundan, procònsol d'Asia
(150) Ël Pastor d'Érmas
(155-165) Euvre ëd Giustin: doe Apologìe e un Diàlogh con Trifon
(177) Apologìa d'Atenàgora a l'imperator March Aoreli
(180) Ël Discors ëd vrità dël filòsof Cels