Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
Scritris canadèisa. Lucy Maud Montgomery a l'era nassùa ant l'Ìsola dël Prinsi Edoard ël 30 ëd novèmber dël 1874 e a l'é mòrta a Toronto ël 24 d'avril dël 1942.
Da cita, dòp dla mòrt ëd soa mare dël 1876, a l'ha vivù coj sò grand.
Già da cita a l'avìa la passion ëd la letura e a scrivìa ëd conte curte e 'd poesìe: sò prim travaj publicà a l'é stàita na poesìa, ansima a 'n giornal local.
A l'avìa mostrà ant le scòle e a l'avìa fàit la giornalista a Halifax, travaj ch'a l'avìa chità për artorné a Cavendish, ant l'Ìsola dël Prinsi Edoard, për cudì soa maregranda.
Ant l'Ìsola dël Prinsi Edoard a l'ha ambientaje na serie 'd romanz dont la protagonista a l'é Anne Shirley, mej conossùa coma Ana dij Cop Verd.
Dël 1911 a l'ha marià Ewan MacDonald, un ministr presbiterian, e la cobia a l'ha tramudà a Toronto.
Anne of Green Gables (1908). Un dij lìber për masnà pì popolar ëd tuti ij temp. A conta la stòria dl'orfanin-a Anne Shirley ch'a riva a la cassin-a Cop Verd ant l'Ìsola dël Prinsi Edoard për esse adotà da Marilla Cuthbert e sò frel Matthew.
Anne of Avonlea (1925). Sinch agn apress esse rivà ai Cop Verd, Ana a dventa magistra an cola ch'a l'era stàita soa scòla.
Anne of the island. Ana a chita l'Ìsola dël Prinsi Edoard për andé al Redmond College a Kingston.
Anne of Windy Willows. Ana a dventa diretris dël licéo Summerside.
Anne's house of dreams. Ana as pronta a marié sò amis d'anfansia Gilbert Blythe, cand ch'a-i riva na tragedia. Për passeje ansima a-i andrà tut l'amor ëd Gilbert, ël corage d'Ana e l'onestà 'd sò misterios amis Leslie.
Anne of Ingleside. Adess Ana a l'é marià con ël dr. Gilbert Blythe e a l'ha ses masnà da cudì.
Chronicles of Avonlea. Stòrie dla sità d'Avonlea, ël paisòt d'Ana dij Cop Verd.