Messin-a

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Messin-a        Stat: Italia Provincia: Sità metropolitan-a ’d Messin-a Nòm 'n italian: Messina Coordinà: Latitudin: 38° 11′ 0′′ N Longitudin: 15° 33′ 0′′ E Autëssa: 3 m s.l.m. Surfassa: 213,23 km² Abitant: 236.034 (2017) Comun dj'anviron: Fiumedinisi, Itala, Monforte San Giorgio, Rometta, Saponara, Scaletta Zanclea, Villafranca Tirrena CAP: 98121–98168 Prefiss tel.: 090 Còdes ÌSTAT: 083048 Còdes fiscal: F158  Festa dël borgh: 3 ëd giugn  Sit istitussional panorama Messin-a a l'é na sità dla Sicilia ëd 243.315 abitant , capleugh dl'omònima provinsa. A l'é na sità d'art ëd grand anteresse, un sènter comersial e un pòrt motobin amportant për ij tràfich con la penìsola italian-a. Posission Pòrta dla Sicilia, Messin-a as dëstend ai pe dij contrafòrt peloritan, dnans a la strèita ch'a pòrta sò nòm. Stòria Dal sécol ch'a fa VIII aGC as son stabilisse ambelessì dle popolassion calcidian-e. A l'é stàita peui sotmëtùa da Anassil ëd Res. Alià ëd Siracusa contra Cartàgin, la sità a l'é stàita crasà dai pùnich dël 396 aGC e peui arcostruìa da Dionis ëd Siracusa. A l'inissi dla prima guèra pùnica, a l'é vnùita na base roman-a për j'operassion militar. Parèj a l'é ancaminà un perìod ëd granda prosperità, mersì a soa posission ëstratégica. Ij roman a n'han fane na testa ëd pont për soa sucessiva espansion ant l'ìsola. Sota August Messin-a a l'é stàita arconossùa tanme sità ëd sitadin roman. Con ël droché dl'amper roman d'ossident ant ël 476, le migrassion bàrbare dij Vàndaj e dij Gòt a l'han duvertà un perìod ëd decadensa, anterompù da la dominassion bisantin-a, durant la qual ël pòrt a l'é stàit torna butà an servissi. Sità d'ancreuse rèis cristian-e, Messin-a a l'ha smonù n'arzistensa gorëgna a l'anvasion mussulman-a ëd Sicilia, mersì a la solidità ëd soa sinta ëd murajon. As rend dl'843, ma a Romëtta, anté ch'a l'era spostasse part ëd soa popolassion, la lòta contra j'orde àrabe a l'é andàita anans për pì d'un sécol. Ij norman a òcupo Messin-a dël 1061 e a na fan na fortificassion amportanta. A l'é l'ancamin d'un perìod fosonant d'arnassensa conòmica e urban-a, marcà da la costrussion dël palass real, dël dòm e dl'arsenal. Peui a l'é stàita sotmëtùa a jë svev e pì tard a l'é vnùita aragonèisa. Dal 1734 a l'han regnà ij Borbon. La sconda guèra mondial a l'ha fàit a Messin-a dij dann motobin grev al tëssù urban. Ij disastr naturaj La sità a l'é postà an na zòna a fòrt arzigh sìsmich e a l'é stàita soens danegià dai taramòt. Dël 1743 n'epidemìa ëd pest a fa meuire pì che quarantamila përson-e. N'afros taramòt a riva ant ël 1783. Ël taramòt ëd l'alba dij 18 dë dzèmber dël 1908, con dapress un maramòt, a càusa la mòrt ëd pì che sessantamila sitadin. Urbanism Al di d'ancheuj Messin-a a l'é na bela sità moderna, con le crosiere ampie e luminose e le costrussion realisà conforma a dij criteri anti-sìsmich ës-ciass, an na curnis urban-a motobin regolar e linear. Leu d'anteresse La sentral contrà Garibaldi a l'é 'l leu 'd rancontr preferì da j'abitant ëd Messin-a. An contrà Santa Cecilia tuti ij di a-i é ël mërcà dël pess; as treuvo ëdcò fruta e vërdura. N'àutr mërcà ëd tuti ij di a l'é col ëd Vila Giòstra, con d'artìcoj ëd vestimenta e prodot ëd l'artisanà: siràmiche, seda, brodarìe, porslan-e, tëssù e marionëtte sicilian-e. Costrussion e musé Ël monasté ëd Montvèrgin Ël Musé regional Ël Musé zoològich Cambria L'evari munissipal Cese La catedral La cesa dla Santìssima Nonsià dij Catalan La cesa ëd San Fransesch d'Assisi La cesa ëd San Gioann ëd Malta La cesa ëd Santa Marìa dj'Alman Àutri pòst anteressant La ca dla comun-a A l'é stàita tirà su dël 1924 sij dissegn d'Antonio Zanca, an stil neo-clàssich La fontan-a d'Orion A l'é na ciadeuvra dl'artista fiorentin Giovanni Angelo ëd Montorsoli (sécol ch'a fa XVI). A arpresenta ël fondador mìtich ëd la sità. A pògia ansima a doi bassin sostnù da dle figure alegòriche. Ël monument a Gioann d'Àustria A l'é euvra dël cararèis Andrea Calamech (sconda mità dël sécol ch'a fa XVI) e as anspira a la vitòria naval ëd Lépanto. La fontan-a ëd Netun A l'é na realisassion dël sécol ch'a fa XVI ëd Montorsoli. Motobin danegià, a l'han faje dj'armarchèivoj travaj ëd restaurassion. La statua ëd Netun con sò trident e cola ëd Sila a son dle còpie dël sécol ch'a fa XIX fidele a j'originaj, goernà al Musé nassional. Le fortificassion ëd San Salvator A son dle fortificassion dël sécol ch'a fa XVI fabricà da jë spagneuj. An sël cò n'àuta colòna a res la statua ëd la Vèrgin benedissenta. Aministrassion Ël sìndich a l'é Giuseppe Buzzanca (dal 16/06/2008). A pòrto sò nòm Strèita ëd Messin-a Anliure esterne Ël pòrt Sit istitussional Arferiment

Aiuto per la lettura Ayuda para la lectura Help for Reading Rintré ant la Piòla Contaté j'Aministrator Lìber për Amprende Coression ortogràfica Tastadura piemontèisa Portaj e Proget Agiut pr'ij Contributor Travajòt sempi