Messin-a

Da Wikipedia.
(Ridiression da Messina)
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.


Messin-a
      
Stat:

Italia

Provincia: Sità metropolitan-a ’d Messin-a
Nòm 'n italian: Messina
Coordinà: Latitudin: 38° 11′ 0′′ N
Longitudin: 15° 33′ 0′′ E

Mostra an sla carta
Autëssa: 3 m s.l.m.
Surfassa: 213,23 km²
Abitant: 236.034 (2017)
Comun dj'anviron: Fiumedinisi, Itala, Monforte San Giorgio, Rometta, Saponara, Scaletta Zanclea, Villafranca Tirrena
CAP: 98121–98168
Prefiss tel.: 090
Còdes ÌSTAT: 083048
Còdes fiscal: F158 
Festa dël borgh: 3 ëd giugn 


Sit istitussional
panorama

Messin-a a l'é na sità dla Sicilia ëd 243.315 abitant [1], capleugh dl'omònima provinsa.

A l'é na sità d'art ëd grand anteresse, un sènter comersial e un pòrt motobin amportant për ij tràfich con la penìsola italian-a.

Posission[modìfica | modifiché la sorgiss]

Pòrta dla Sicilia, Messin-a as dëstend ai pe dij contrafòrt peloritan, dnans a la strèita ch'a pòrta sò nòm.

Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]

Dal sécol ch'a fa VIII aGC as son stabilisse ambelessì dle popolassion calcidian-e. A l'é stàita peui sotmëtùa da Anassil ëd Res.

Alià ëd Siracusa contra Cartàgin, la sità a l'é stàita crasà dai pùnich dël 396 aGC e peui arcostruìa da Dionis ëd Siracusa.

A l'inissi dla prima guèra pùnica, a l'é vnùita na base roman-a për j'operassion militar. Parèj a l'é ancaminà un perìod ëd granda prosperità, mersì a soa posission ëstratégica. Ij roman a n'han fane na testa ëd pont për soa sucessiva espansion ant l'ìsola.
Sota August Messin-a a l'é stàita arconossùa tanme sità ëd sitadin roman.

Con ël droché dl'amper roman d'ossident ant ël 476, le migrassion bàrbare dij Vàndaj e dij Gòt a l'han duvertà un perìod ëd decadensa, anterompù da la dominassion bisantin-a, durant la qual ël pòrt a l'é stàit torna butà an servissi.

Sità d'ancreuse rèis cristian-e, Messin-a a l'ha smonù n'arzistensa gorëgna a l'anvasion mussulman-a ëd Sicilia, mersì a la solidità ëd soa sinta ëd murajon. As rend dl'843, ma a Romëtta, anté ch'a l'era spostasse part ëd soa popolassion, la lòta contra j'orde àrabe a l'é andàita anans për pì d'un sécol.

Ij norman a òcupo Messin-a dël 1061 e a na fan na fortificassion amportanta. A l'é l'ancamin d'un perìod fosonant d'arnassensa conòmica e urban-a, marcà da la costrussion dël palass real, dël dòm e dl'arsenal.
Peui a l'é stàita sotmëtùa a jë svev e pì tard a l'é vnùita aragonèisa. Dal 1734 a l'han regnà ij Borbon.

La sconda guèra mondial a l'ha fàit a Messin-a dij dann motobin grev al tëssù urban.

Ij disastr naturaj[modìfica | modifiché la sorgiss]

La sità a l'é postà an na zòna a fòrt arzigh sìsmich e a l'é stàita soens danegià dai taramòt.

Dël 1743 n'epidemìa ëd pest a fa meuire pì che quarantamila përson-e. N'afros taramòt a riva ant ël 1783. Ël taramòt ëd l'alba dij 18 dë dzèmber dël 1908, con dapress un maramòt, a càusa la mòrt ëd pì che sessantamila sitadin.

Urbanism[modìfica | modifiché la sorgiss]

Al di d'ancheuj Messin-a a l'é na bela sità moderna, con le crosiere ampie e luminose e le costrussion realisà conforma a dij criteri anti-sìsmich ës-ciass, an na curnis urban-a motobin regolar e linear.

Leu d'anteresse[modìfica | modifiché la sorgiss]

La sentral contrà Garibaldi a l'é 'l leu 'd rancontr preferì da j'abitant ëd Messin-a. An contrà Santa Cecilia tuti ij di a-i é ël mërcà dël pess; as treuvo ëdcò fruta e vërdura. N'àutr mërcà ëd tuti ij di a l'é col ëd Vila Giòstra, con d'artìcoj ëd vestimenta e prodot ëd l'artisanà: siràmiche, seda, brodarìe, porslan-e, tëssù e marionëtte sicilian-e.

Costrussion e musé[modìfica | modifiché la sorgiss]

Cese[modìfica | modifiché la sorgiss]

Àutri pòst anteressant[modìfica | modifiché la sorgiss]

La ca dla comun-a[modìfica | modifiché la sorgiss]

A l'é stàita tirà su dël 1924 sij dissegn d'Antonio Zanca, an stil neo-clàssich

La fontan-a d'Orion[modìfica | modifiché la sorgiss]

A l'é na ciadeuvra dl'artista fiorentin Giovanni Angelo ëd Montorsoli (sécol ch'a fa XVI). A arpresenta ël fondador mìtich ëd la sità. A pògia ansima a doi bassin sostnù da dle figure alegòriche.

Ël monument a Gioann d'Àustria[modìfica | modifiché la sorgiss]

A l'é euvra dël cararèis Andrea Calamech (sconda mità dël sécol ch'a fa XVI) e as anspira a la vitòria naval ëd Lépanto.

La fontan-a ëd Netun[modìfica | modifiché la sorgiss]

A l'é na realisassion dël sécol ch'a fa XVI ëd Montorsoli. Motobin danegià, a l'han faje dj'armarchèivoj travaj ëd restaurassion. La statua ëd Netun con sò trident e cola ëd Sila a son dle còpie dël sécol ch'a fa XIX fidele a j'originaj, goernà al Musé nassional.

Le fortificassion ëd San Salvator[modìfica | modifiché la sorgiss]

A son dle fortificassion dël sécol ch'a fa XVI fabricà da jë spagneuj. An sël cò n'àuta colòna a res la statua ëd la Vèrgin benedissenta.

Aministrassion[modìfica | modifiché la sorgiss]

Ël sìndich a l'é Giuseppe Buzzanca (dal 16/06/2008).

A pòrto sò nòm[modìfica | modifiché la sorgiss]

Anliure esterne[modìfica | modifiché la sorgiss]

Ël pòrt

Arferiment[modìfica | modifiché la sorgiss]

  1. Sorgiss: ISTAT - Bilansi demogràfich al 30/11/2008 [1].