La cesa 'd San GioannËl teritòri 'd Sal a dovìa dagià esse abità dai prim sécoj dòp Crist, an età roman-a, coma ch'a testimònio j'artrovament ëd tombe e d'utiss ant le campagne, anté ch'as treuvo 'dcò segn ëd centuriassion. An época gòtica a esistìa un castrum fortifià. As pensa che ant ij temp pì antich a esisteisso tre pais davzin Sala, dont la pì important a l'era Sala Roderadi. Da l'union ëd le tre Salae a l'é dësvlupasse 'l pais atual. Dël sécol ch'a fa X l'unificassion ëd le tre borgà a l'era stàita completà. Un document ëd la metà dël sécol ch'a fa VIII a mostra la donassion ëd proprietà an Sala a le monie 'd San Martin a Pavìa da part dël re longobard Astolf. Dël 1035 Ugo sgnor ëd Torton-a a cata dal diàcon Gerard la cort ëd Sala Roderadi cum castro. La giurisdission sël pais a passa peui ai vësco 'd Torton-a, a coi ëd Génoa e a la famija dj'Este. Sal a l'ha avù 'n ròl important ant le contèise dël sécol ch'a fa XII e XIII antra l'Imperi e ij Comun. Sò teritòri a l'ha varià pì vie sò lìmit an fonsion ëd j'equilibri antra Tortonèis, Milanèis e Pavèis. Dël 1165 as firma ant la cesa 'd Santa Maria 'd Sal la pas antra Torton-a e Pavìa, ant la qual i Tortonèis a arconossìo la supremassìa 'd Pavìa, fidel a l'imperador Federich I Barbarossa. A l'inissi dël Tërzent, Sal a l'era anfeodà a la famija Becarìa; dal 1363 a fasìa part dël Ducà 'd Milan sota ij Viscont. Dël 1413 Filipp Maria Viscont a conced a la Comun-a 'd Sal ëd goernesse con un sò Statut Comunal. Ël pais a l'é stàit për chèich agn anfeodà a Fassin Can e peui a Fransesch Busson, l'ansidit Cont ëd Carmagnòla. An séguit a l'é tornà sota la sgnorìa dij Viscont e djë Sfòrsa. La cesa 'd San CalòcerA la fin dël Quatsent ël Ducà 'd Milan a ven conquistà dal re Luis XII ëd Fransa e Sal a ven anfeodà al cardinal d'Amboise. Pì tard, ël feod a ven cedù a la famija Bòta e an séguit a la famija d'Ada, ch'a lo tnirà fin a l'estinsion dël feodalésim dël 1797. Dal 1535 Sal a farà part dël Prinsipà 'd Pavìa ant l'àmbit dël Ducà 'd Milan, asogetà prima a jë spagneuj (1535-1714) e peui a j'austrìach (1714-1744). Dël 1748, con la Pas d'Aquisgran-a, ël pais - tanme tut ël Tortonèis - a passa sota la protession dël re Carl Emanuel III ëd Savòja. D'apress a la fin dla dominassion fransèisa dl'Imperi 'd Napoleon Bon-a-part, Sal a torna definitivament ant ël Regn ëd Sardëgna, ant la Divison (peui Provinsa) ëd Lissandria, ant la Provinsa (peui Sircondari) ëd Torton-a e a cap d'ën Mandament comprendent ëdcò la Guassora, Piòvra e dal 1877 ëdcò Ìsola Sant Antòni.
.JPG)
_-_chiesa_di_Santa_Maria_e_San_Siro.jpg)
