Sangh ëd cordon

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Ël Sangh ëd Cordon a l'é sangh ëd na person-a pijait da 'nt la placenta e dal cordon ombelical. Se ël cordon a ven nen blocà subit, ël passagi fisiològich ëd sangh da 'nt la placenta al cit a riva a fé fin-a la tèrsa part dël volum ëd sangh total ëd la masnà, ant un moment motobin crìtich për la stabilisassion e l'adatament ëd sò sistema imunitari. Se për 5 minute dapress a ch'a l'é na-ie la masnà ël cordon as taja nen, e as ten a livel con la masnà, sòn a lassa che 'l cit a l'arsèiva vàire anticòrp da soa mari, sele staminaj d'ampostansa crìtica, ormon e vitamin-a K. Ës process-sì a-j da a la masnà da la tèrsa part a la mità ëd sò volum ëd sangh antregh. Lë smon-e d'ës volum ëd sangh për la cheujta che dle vire as fa për buté via ël sangh dël cordon a resta l'istess che feje patì a la masnà na gran emoragìa. Për via ëd sossì vàire gent a veul nen tajeje ël cordon a ij cit për almanch le prime 5 minute. Vàire gent a sërno dë nen tajelo d'autut, con na pràtica ch'a diso caté a Lòto, che për sòlit as fa nen ant j'ospidaj. Ël sangh ëd cordon ch'as cheuj për butelo via ant le banche dël sangh as pija an blocand e tajand ël cordon bele sùbit, e a l'é na question ch'a fa vàire discute tant la comun-a dij mèdich che la gent normal. La pràtica dë fé na banca pùblica dël sangh ëd cordon a l'é possà da la comun-a dij mèdich, però la conservassion an banche dël sangh privà për sòlit as conseja nen, gavà coj cas che an famija a-i sia na stòria ëd maladìe genétiche ch'a-j daga dj'arzigh a la masnà. Le banche privà dë sta sòrt-sì a son vietà an Fransa e an Italia, e as tiro contra l'oposission dël Grup Étich Europengh për Siensa e Neuve Tecnologìe. Ël sangh ëd cordon ës peul dovresse coma sorgiss ëd sele staminaj për ij trapiant, ën essend ch'a l'ha motobin tante sele staminaj ematopoiétiche, ma comsëssìa coj ch'a son contra a sta pràtica a diso ch'a l'é tut dë vëdde che la cheujta ëd sangh ëd cordon a sia peui da bon d'agiut ant la cura ëd maladìe ch'a rivo pì anans ant ël temp. Ës sangh a l'é conservà da banche dël sangh ëd cordon tant pùbliche che privà. Le banche pùbliche a ten-o sangh ëd cordon a dispossion dël pùblich an general, e la pì gran part dle banche american-e a resto coordinà antra lor për trové dij doneur ëd sangh ch'a peulo cambiesse l'un con l'àotr col Programa Nassional dij Doneur ëd Miola (NMDP). Le banche privà a son organisassion ch'a fan profit e ch'a ten-o ës sangh mach përchè a peula dovrelo ël doneur midem ò sò parent. Proprietà Le sele staminaj dël sangh ëd cordon a chërso pì ampressa e a l'é pì belfé ch'a-j vado bin ëdcò a j'àotre person-e dla famija che nen cole dla miola d'òss. Mari, pari, fradej e seur as treuvo ëd avej an comun ël 50% dle marche genétiche ëd na sela staminal dël doneur. Comsëssìa, për via ch'a-i van vàire marche diferente për fé na cobia ch'a vada bin, la probabilità finala dë podej ampianteje ant un dë sti parent a la resta sempe motobin pì bassa che ël 50%. Cheujta, stocagi e cost Ch'a varda l'artìcol Banca dël sangh ëd cordon. Dovré Ël sangh dël cordon ombelical a fa da la tèrsa part a la mità dël volum ëd sangh total dla masnà, e da na mira fisiològica a fa servissi për vàire question dë stabilisassion dël còrp dla masnà, comprèisa la creassion dle fondamenta dël sistema imunitari për ël moment crìtich dle prime 6 ësman-e ëd vita. Conforma a dj'àotri sienari, na vira che ës sangh a sia stait prelevà e crioconservà, as peul dovresse për dij trapiant. Për felo a ven dësgelà, lavà daj crioprotetor e peui inietà ant na ven-a dël passient. Ës tratament-sì, quand le sele staminaj a son pijaite da n'àotr doneur, as dis tratament alogenétich. Quand le sele a rivo dal passient midem as dis tratament autòlogh, e quand a riva da person-e idéntiche (gemej), as dis singénich. Ël trasferiment xenogenétich ëd sele (visadì antra specie diferente) për adess a l'é motobin pòch dësvlupà e as chërd ch'a l'abia motobin pòche possibilita ëd dësvlupesse. Controversie Dëmentré che për sòlit la comun-a dij mèdich a la sia pro dle banche dël sangh ëd cordon pùbliche, faite për giuteje a gent ch'a fa nen part dla midema famija, la question dle banche privà a l'ha fait nasse vàire obiession da vàire goèrn e organisassion nen për profit. La controversia a la resta centrà ansima a: la question ch'a-i é motobin pòch consens ansima a la possibilità che ës sangh as peula dovresse con profit an terapìa, tant al dì d'ancheuj che ant lë vnì; la question dël darmagi che sòn a peul feje a la masnà. Jë stime dla possibilità che la masnà a l'abia da manca ëd n'ampiant dë staminaj autòlogh anans dë rivé a ij vint ann d'età a son motobin balarin-e. Antra le stima ch'as ësmon-o a-i në j'é un-a anviron a 1:2,700., ma ël Grup dl'Union Europenga ant sl'Ética a sita un papé ch'a da për la midema stima un valor ëd mach 1:20,000. Ël Grup dla UE a riva a conclude che "la legitimità dle banche comersiaj ëd sangh ëd cordon për tratament autòlogh a resta an dùbit, butand an consideran che lor-lì a vendo un servissi che, al dì d'ancheuj, a l'ha pa d'utilità real an terapìa. A promëtto motobin dë pì che lòn ch'a peulo dé. J'atività dë ste banche a fan ëvnì dij gran dùbit da na mira ética." Dël magg 2006, La Diciarassion ëd Polìtica Anterna dl'Associassion Mondial dij Doneur ëd Miola rësgoard a "Utilità dj'Autòlogh ò dj'Unità dë Stocagi Familiar ëd Sangh ëd Cordon" a disìa che: Ël dovré autòlogh ëd sele dël sangh ëd cordon për la cura dla leucemìa ant le masnà a l'é contraindicà, për via che le sele preleucémiche a-i son già quand la masnà a la nass. Ël sangh ëd cordon autòlogh as men-a dapress ij midem difet genétich dël doneur e a dovrìa mai dovresse për curé maladìe genétiche. Al dì dla publicassion a-i é gnun protocòl conossù andova le sele dël sangh ëd cordon autòlogh a sio sovrà an terapìa. Se un dì ò l'àotr a dovèissa mai rive-ie che le terapìe a base ëd sele staminaj autòloghe a fusso dovrà, sti protocòj a l'é motobin belfé ch'a sarìo basà ansima a dle staminaj ëd larga reperibilità. Pont ëd vista stòrich “N'àotra ròba ch'a-j fa motobin mal a la masnà a l'é quand as gropa ò pura as taja ël cordon tròp ampressa; ël cordon a dovrìa esse lassà nen mach fin che 'l cit a l'ha tacà a respiré daspërchiel, ma fin-a a che ël cordon midem a chita nen-lì dë pulsé. A fé diferent la masnà a la resta motobin pì débola che lòn ch'a podrìa esse, përché na part dël sangh ch'a l'avrìa dovù arsèive a l'é restass-ne ant la placenta.” Erasmus Darwin, Zoonomia, 1801 Maladìe curà col sangh ëd cordon A anandiesse da 'nt j'ùltim ann 1980, dapress a un cas ëd sucess ëd trapiant antra fradej, le sele staminaj dël sangh ëd cordon a son dovrasse për curé vàire maladìe dël sangh e dël sistema imunitari, càncher e via fòrt. Për via dle question mèdiche corelà ël dovré dël sangh dël malavi midem, an bele che tuti ij cas a son dovrasse sele ëd n'àotr doneur, che ant la pì part dij cas a l'era nen parent. Vardé ëdcò Banca dël sangh ëd cordon sele staminaj cordon ombelical Arferiment Anformassion general Banche dël sangh ëd cordon Anformassion ant sle sele staminaj e ël sangh ëd cordon [[1]] Anformassion da na sorgiss nen për profit, rësgoard al darmagi ëmna dal tajé ël cordon tròp ampressa. Maladìe curà col sangh ëd cordon Maladìe ch'as peulo curesse con sele ematopoiétiche — visadì miola, sangh ëd cordon e sele staminaj perifériche dël sangh Programa Nassional American për ël Sangh ëd Cordon — Frequense dij passient trapiantà con sangh ëd cordon, ordina për maladìa Cord Blood Center — Lista dle maladìe cura con trapiant ëd sele ematopoiétiche, comprèis ël sangh ëd cordon autòlogh, sangh d'un fradel, miola autòloga e miola d'un doneur

Aiuto per la lettura Ayuda para la lectura Help for Reading Rintré ant la Piòla Contaté j'Aministrator Lìber për Amprende Coression ortogràfica Tastadura piemontèisa Portaj e Proget Agiut pr'ij Contributor Travajòt sempi