Ters (AL)
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
|
Ters (Terzo an italian) a l'é un comun dël Piemont d'883 abitant [1], ant la provinsa ëd Lissandria. Ël pais a resta ant l'Àut Monfrà an sla riva stentrional ëd la Bormia sùbit a mont d'Àich. Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]La presensa dl'òm ant ël teirtòri 'd Ters a l'é motoben antica: ant l'Età dël fer coste bande a l'ero popolà da tribù ligurin-e, dla branca djë Statielli, dont ël sènter abità pì grand a l'era la vzin-a Àich (Aquae Statiellae). L'area a l'era traversà da la strà ch'a colegavo la val Bormia al mar e an particolar an época roman-a a l'é stàita durvùa la via Armilia Scauri ch'a andasìa da Torton-a (Julia Dertona) a Àich (Aquae Statiellae) a Vado Ligure (Vada Sabatia), peui modernà tanme via Julia Augusta a l'época dl'imperador Otavian August për coleghé Roma a la Galia. A l'é probàbil ch'ël nòm ëd Ters a peussa derivé da la posission a tre mija roman-e da Àich ("Ad tertium lapidem"). Le prime sorgiss ch'a documento l'esistensa dël pais a armonto a la fin dël sécol ch'a fa X: ant ën diplòma dël 996 l'imperador Oton III a sogeta la cesa local al vësco d'Àich; chèich agn dòp l'imperador Enrich III a don-a ël castel e la cesa al vësco Guido d'Àich. Ters a resta për sécoj sota al contròl diret dël Vëscovà ma antra 'l 1378 e 'l 1383 le tère 'd Ters e Cavàu a son cedùe dal vësco Corad Malaspin-a a la famija 'd sò frel Gioann Isnard Malaspin-a. Ters a passa sota la giurisdission dël Marcheisà ëd Monfrà. A l'inissi dël Sinchsent la famija Malaspin-a a resta sensa ardité e ël feod a passa për via d'ën mariagi ai cont ëd San Giòrs e Biandrà, peui a l'é vendù prima ai Bilian ëd Nissa e an séguit a j'Avelan d'Àich. Dël 1691 le trupe imperiaj dj'Asborgh, comandà dal prinsi Eugenio ëd Savòja, a dan feu al pais përché j'abitant a l'avìo arfudà 'd paghé na tassa ch'a servìa për la paga dij soldà. A l'inissi dël Setsent, an séguit a la guèra 'd sucession ëspagneula e al sucessiv Tratà d'Utrecht, Ters a passa al Ducà 'd Savòja 'd Vitòrio Medeo II e pòch pì tard al Regn ëd Sardëgna. D'apress a l'época dla dominassion fransèisa ëd Napoleon Bon-a-part, dël 1815 a torna ant ël Regn ëd Sardëgna e a l'é aministrà sota a la Division (peui Provinsa) ëd Lissandria, a la Provinsa (peui Sircondari) d'Àich e al Mandament d'Àich. Dal 1929 ël Comun ëd Ters a ven ancorporà ant ël Comun d'Àich ma a oten torna soa autonomìa dël 1947, con la fin dël regim fassista. Aministrassion[modìfica | modifiché la sorgiss]Ël sìndich a l'é Vittorio Giovanni Grillo (dal 30/05/2006, scond mandà dal 16/05/2011, ters mandà dal 05/06/2016; dagià sìndich dal 1993 al 2001). Anliure esterne[modìfica | modifiché la sorgiss]Arferiment[modìfica | modifiché la sorgiss]
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
