Vittorio Ghidella

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Vittorio Ghidella a l'é stàit n'angignè viturìstich, un diretor e aministrator andustrial piemontèis. A l'é nassù a Vërsèj ël 19 gené 1931 e a l'é mòrt ël 15 Mars 2011 a Lugan.

A l'ha otnù 'l diplòma clàssich e a l'é anscrivusse al cors d'angegnerìa mecànica al Politécnich ëd Turin anté ch'a l'é laureasse con làuda. Apress la làurea a l'é tòst intrà an Fiat col ròl ëd cronometrista, peui a l'é tornà a Vërsej për travajé con sò pare ant soa bòita ëd lubrificant, peui a la SKF, andustria produtris ëd cussinòt mecànich.

A l'ha peui pijà part a la diression dla Fiat-Allis, fàbrica 'd mojen agrari dl'argropament Fiat, e a l'é stàit mandà ant jë Stat Unì pr'organisé 'l travaj e pijé d'acòrd, ma sòn a l'ha durà pòch: dël 1978 Gianni Agnelli a l'ha arciamalo a Turin a la Fiat Auto për deje torna n'andi la branca viturìstica che ant col perìod a l'era an crisi dovùa al terorism. Pr'anviron n'ann Ghidela a l'ha travaja da banda dël dirigent dël setor viturìstich Nicola Tufarelli e a l'ha rampiassalo dël 1979.

L'ann dòp, dl'Otóber 1980 a oten n'acòrd favorèivol a l'asienda, giutà da la marcia dij quarantamila quàder Fiat, cand j'ampiegà ant j'ufissi Fiat a son arvirasse contra la violensa dij sindicalista che da 35 dì a mnassavo dnans a j'intrade coj ch'a andasìo a travajé pitòst che sioperé. Ël sindicà, dòp la marcia a l'ha viaman përdù sò podèj e soa influensa për tùit j'ann 1980 e sòn a l'é stàit ëdcò causà da la decision ëd Ghidela ëd licensié dj'ovriè ch'a l'avìo ostacolà la produssion për protesté. Scond chiel a ventava torné a le condission ëd calma ant jë stabiliment e a la pas sossial ch'a l'é peui afermasse. Mach da lì as podìa taché a anvestì e deje n'andi a l'asienda che conforma sòj mòt a l'avìa "... tante marche, vàire përsonagi ch'a-j gestivo, dij conflit interior: a ventava buté d'ardriss”.

Donch a l'é stàit anvestì tant arzan për arnovè j'ampiant e a son intrà an produssion ëd modej motobin vorsù e sostnù da Ghidela: la Uno, la Tipo, la Croma, la Lancia Delta e Lancia Thema, l'Alfa Romeo 164 e l'Autobianchi Y10. Ël sucess mondial dla Fiat Uno, spantià an vàire continent a l'é stàit ël segn dël boneur dla Fiat e dl'autovitura piemontèisa e italian-a. Dj'ann 1980 la Fiat a l'é vnùa la prima meison viturìstica europenga e la meison viturìstica nùmer sinch ant ël mond. Grassie a Ghidela la Lancia, propietà dla Fiat dal 1969, a l'é stàita la prima ancontrastà con soe vitòrie ant ël WRC, ant ël WSC e an d'àutre categorìe. Dël 1985 a l'é stàit nominà Sivaliè dël Travaj.

A l'é stàit ël prim a dovrè vàire componente comun-e fra ij modej an produssion për rivé a 'd bon risparm, ma Ghidela a savìa motobin mej che sò sucessor Cesare Romiti che sta costuma a podìa 'dcò gaveje përsonalità a le viture. A l'ha tentà d'arnové la linia Alfa Romeo, catà da l'IRI dël 1986, guernand soa tradission, soa mecànica (a l'avìa prontà 'n pianal comun fra Alfa Romeo e Maserati pr'ëd viture a trassion daré) e sòj stabiliment (Arese e Pomigliano d'Arco).

A l'avìa 'n caràter arzervà e antrovertì, sò ufissi a l'era apropré sèmper veuid, a passava sò dì fra ij mecànich j'ovriè, sostnisend che le viture as montavo pa con le paròle. A vivìa con soa famija sij brich turinèis e a fasìa gnun-a vita mondan-a, con pòchi amis e fòra dla Fiat.

La Fiat Uno a l'é stàita provà da chiel ëd përson-a, tanme minca vitura ëd soa gestion, arlongh ël percors Livorn-Collesalvetti/Pinareul-Cavour. A son stàite pijà 'd fòto ëd Ghidela dnans ij rastej ëd Mirafior ch'a possava na vitura-protòtip (pien-a 'd fij e nylon) ch'a l'avìa lassalo a pè.

La rusa con la Fiat

Dlë Dzèmber 1987 Gianni Agnelli, sbossand la neuva organisassion dla dirigensa Fiat a l'ha indicà Ghidela 'me diretor general, ma pòchi mèis dòp a ancamin-o 'd fòrt contrast col diretor general ancarià Cesare Romiti.

A smija che tut sòn a l'é nassù da l'idèja dël vice-pressident Umberto Agnelli ch'a l'ha parlà dlongh con Ghidela për dËscote 'd soa idèja 'd vitura cita da sità, sautand la gerarchìa. Donch Romiti a l'ha comandà n'ispession sij furnidor Fiat ch'a l'ha mach dëschilibrà j'acòrd e l'organisassion precisa che Ghidela a l'avìa creà. Al mèis ëd Luj Ghidela a l'ha comunicà a la pressidensa soe dimission e Gianni Agnelli a l'ha tentà 'd fé tornè la pas fra ij doi dirigent. Sta pas a l'é durà franch pòch. Ël 27 Otóber na fuga 'd neuve sle dimission ëd Ghidela a l'ha causà 'n fòrt cal dj'assion Fiat e la companìa a l'ha provà a arzòlve negand. Contut, ël 25 Novèmber 1988 le dimission a l'ero ufissiaj. Ghidela a l'é stàit sostituì da Romiti istess, ch'a l'ha tnù 'l ròl ëd diretor general fin-a ch'a l'é nen passà a Paolo Cantarella. Ël coment ëd Ghidela a la decision d'Agnelli 'd preferì Romiti a chiel a l'é stàit cagnin: "As ven pa d'angignè viturìstich a 60 ann." Sòn as arferìa al fàit che Romiti a l'avìa sèmper travajà ant l'aministrassion e maj ant la progetassion.

Dòp pì che vint agn, ant n'antërvista a la Radiotelevision Svìssera Italian-a dël Novèmber 2010, Ghidela a l'ha sità fra le càuse dla rusa con Romiti soa propòsta 'd colaborassion con la Ford che ij diretor e propietari a l'avìo nen aprovà. Ant la midema antërvista a l'ha diciairà che pòch dòp sò sfòrs për ardrissè la companìa e sò fonsionament e për analisé 'l mërcà e fé 'd bon anvestiment, la Fiat a l'é tornà ant le condission problemàtiche che chiel a l'avìa trovà des agn prima.

Dòp sò rapòrt con la Fiat a l'ha tramudà a Lugan antè a l'ha vivù fin-a a la mòrt e anté ch'a l'ha mnà d'atività d'antrapreneur e finansié. Prima a l'ha travajà con la Saurer, na sossietà duvertà col finansiè tesinèis Tito Tettamanti e ch'a vend tòch ëd viture peui con la VG.SA, sèmper a Lugan.

Dl'avril 1993 soa fija Amalia a l'é mòrta durant n'assident stradal an Svìssera. A soa memòria a l'é intitolasse na fondassion ch'a sosten d'ativià colturaj e sportive.