Wikipedia:Lissandrin:Neuve (AL)

	Artìcol prinsipal an lenga piemontèisa
	Version an parlà locaj: Astësan Bielèis Canavzan Langhèt Lissandrin Monfrin Noarèis Valsesian Valsusin
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì

Sta pàgina-sì a l'ha andrinta dël test scrit an lissandrin (tut ò pura mach an part).

I l'oma anco' pa gnun criteri ufissial për la coression dij test an lissandrin, e i-j ciamoma a tuti dë giutene a fissene un ën lassand giù 'n messagi ambelessì.

A peul trové dj'àutre pàgine an lissandrin ambelessì

Figura:Novi Ligure-Stemma.png

Növe (Novi Ligure an italian) a l'é un comun ëd 28.360 abitant dla provincia ëd Lissandria.

Storia ‘d Növe

Növe l'è stata fundò prima dèe Mile. A fazaiva pòrte dèe buscón 'd Maraingu. L'è stata l'ürtima pòrte a ése disbuscò. Per sta razón an ditu "Terrae Novae" o "Curtes Novae". Da chi u nume Nove in italián e Növe in dialètu. Pöi l'a fat pòrte dèe Marchézotu dèe Boscu e pöi 'd quèlu dèe Munfrá. In tèe 1230 l'è stata así suta Turtóunna c-l-a costrüí a Ture. Pöi ancura diverse vóte suta è Bóscu e è Munfrá. Finalmainte in tèe 1320 l'è pasá suta u Dücòtu 'd Milan e a gh-è stata féina a u 1529, quand c-l-è pasò suta a Repüblica d' Zena.

I-g són 'd quèli chi diza che Növe l'è pasò suta Zena in tu 1447. U n'è mia vera. In tu 1447 l'era mortu Filipu Maria Viscounti, Düca 'd Milan. An pruclamà a Repüblica Ambrusianna e Növe alura l'a fatu na Cunvensción in cu Zena, che peró l'è dürò pocu e gniante. Pietru Freguzu, c-l-era statu Düse 'd Zena, stüfo 'd rüzò in cu i òtri nóbili zenaizi, l'a pià Növe e l'è 'ndatu a Milan a ezibí turna Növe au Düca 'd Milan, c-l-era gnü Fransèscu Sfórsa, c-l-avaiva spuzà Bianca Maria a fia 'd Filipu Maria Viscounti. U Sfórsa l'a pià turna Növe cme Fèudu, in cu è patu che u Freguzu u pagaisa 'na cifra a l'onu e cu 'ndaisa ógni ònu a fò dimustrasción 'd sutumisción au Düca. E acsi féina au 1529 Növe l'è stata suta Milan. A Pietru Freguzu l'è sucedü Batistein e pöi Pietru u Zunu.

I Sfórsa an fatu 'lvò in Dasciu che i nuvaizi in tu 1480 avaiva misu fra Seravòle e Casán. A Növe is son incuntrè per spuzose Bouna 'd Savoia e inu Sfórsa. I Sfórsa an sistema áa fein du 1400 a gránna di cunféini fra Növe e Turtounna. I Sfórsa saimpre in quei òni an giüstá a question 'd Castel Gozu, che i Cavona i vraiva cme Fèudu persunòle. In conclüsción, Castèl Gozu an stabilí cu fazaiva pòrte 'd Növe. In tu 1529 in pó perchè i Sfórsa i era gnüvi dèbuli, in pó perchè Andrea Doria l'era amigu 'd Corlu V, Növe l'è stata ocüpó dai surdati 'd Agustein Spinula, cu dipendaiva da Andrea Doria e acsi Zena l'a avü sa benedeta testa 'd ponte in ta Pianüra dèe Po.

Suta Zena Növe a gh-è restò feina au 1815 (Tratò d' Viena). Pöi l'è pasò suta au Règnu d' Sardègna.

Aministrassion

Ël sìndich a l'é Rocchino Muliere (dal 10/06/2014).

Anliure esterne

Sit istitussional