Dakota dël Sud

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Ël Dakota dël Sud a l'é në stat federal djë Stat Unì. A l'ha na surfassa ëd 199.905 km² e na popolassion ëd 754.844 abitant.

A resta ant la macroregion ciamà comunement Mid West. A confin-a a nòrd col Dakota dël Nòrd, a òvest col Montan-a e col Wyoming, a sud col Nebraska, a est col Minnesota e con l'Iowa.

La capital a l'é Pierre (13.876 abitant); la sità pì popolà dlë stat a l'é Sioux Falls (123.975 abitant), ch'a l'é cò l'ùnica sita ch'a l'abia pì che 100.000 abitant.

Geografìa e teritòri

Ël fium Missouri a na separa la part ossidental, ëd vàude servaje, anté ch'as treuvo j'arseve dj'Indian, da la pian-a, andoa a l'é coltivà ël gran. Ma ëdcò ant la pian-a a est dël Missouri le condission climàtiche a son difìcij për le temperadure estreme, përchè ch'a pieuv pòch e j'orissi a rivo a l'amprovista.

L'òr e 'l gran a son ij prodòt prinsipaj dlë stat. Ij giassiment ëd l'òr as treuvo an sle Black Hills, na cita caden-a 'd montagne an tra ij fium Cheyenne e Belle Fourche, arnomà për la presensa dël mont Rushmore: ansima a soe rochere lë scultor Gutzon Borglum a l'ha scurpì an tra 'l 1927 e 'l 1941 ij ritrat gigantesch ëd Washington, Jefferson, Lincoln e Roosevelt.

Stòria

Ij doi stat dël Dakota a fasìo part dl'antica Luisian-a, ansima a la qual la Fransa a l'avìa proclamà soa sovranità dal 1682, e a son ëstàit catà da jë Stat Unì dël 1803, ansema al rest ëd la Luisian-a. Tutun, la colonisassion a l'é andàita pian, ostacolà da le tribù indian-e.
Dël 1861 ël congress a l'ha arconossù ël Dakota Territory che dël fërvé 1889, apress avèj përdù part ëd sò teritòri a vantage dël Montan-a (1864) e dël Wyoming (1868) ch'a l'ero pen-a formasse, a l'é separasse an Dakota dël Nord e Dakota dël Sud. Ij doi stat a son ëstàit admetù ant l'Union.

Organisassion polìtica

Ël Dakota dël Sud a contribuiss con 3 grand eletor a j'elession pressidensiaj dl'Union.