Ebal ëd Challant
Vos an lenga piemontèisa | |
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
Ebal ëd Challant, che a sò temp a disìo Ebal ël Grand, a l'é stàit l'ùltim dla famija a porté ël tìtol ëd Viscont d'Osta, tìtol ch'a l'ha lassaje al Cont ëd Savòja. Soa prima atestassion a l'é dël 1270. Antra soe sgnorìe a-i son ëstaje Challant, Graines, Ussel, Sèn-Marsì, Fén-is, Mondzovet e Andorn. Soa euvra[modìfica | modifiché la sorgiss]Un dij prim at ëd soa aministrassion a l'é stàit ël tratà concludù ai 31 d'ost 1270 ant la cesa ëd San Morissi a Bretchón con ij diputà dle comun-e dla Valsesia: ij sùdit d'Ebal a arseivìo la garansìa contra tuti ij fastudi ant ël teritòri dla Valsesia e coj dla Valsesia ant le tère d'Ebal. An pì, ij valsesian as angagiavo a mandé a sò fré a lë sgnor ëd Challant sinquanta (e s'a-i na j'era da manca, sent) soldà na vira a l'ann për des di; jë sgnor ëd Challant, da part soa, a l'avrìo mandane l'istess nùmer an Valsesia, s'a-i na fussa da manca. Dël 1280, ël cont Tomà III a l'avìa pijà Turin a sorprèisa, an barandne fòra Gulielm, marchèis ëd Monfrà, për peui felo ampërzoné e saré con soa fomna ant ël castel ëd Pierre Chatel a Bugey.
Ebal e ij sò frej Ajmon e Pero a l'han otnù, con ëstrument dij 21 ëd giugn 1280, la liberassion dij përzoné. Dël 1294, Ebal a l'é antervënù an vàire chestion an Savòja: la contëssa Sibila, regenta djë stat ëd Savòja, e sò fieul Medeo V a l'avìo n'àuta considerassion ëd soe capassità e 'd soa lealtà. Al 1m d'otóber 1295, Ebal a l'é nominà sitadin d'Ivrèja. Ij Challant a l'avìo ël tìtol arditari ëd viscont d'Osta. Con ëstrument dij 24 dë stèmber 1295, Ebal a arnonsia al tìtol a pro dël cont ëd Savòja; Medeo V a arcambia an dasendje ël castel ëd Mondzovet. Da cost'época ël cont ëd Savòja a pija la sovranità direta dla Val d'Osta (sovranità che tutun a aministrava pa daspërchiel, ma a travers un lieutenent). Dël 1305 Ebal a arsèiv le castlanerìe ëd Susa, ëd Vian-a e ëd Rìole. Dël 1310 a da dle franchise e dij privilege a j'abitant ëd Sèn-Veunsèn. Ai 23 ëd maj 1323 a deta sò testament.
A spartiss soe richësse antra ij sò fieuj e a fa 'n përfond ëd donassion a j'órdin religios, a j'ospidaj e a le cese dla Val d'Osta. Ebal ël Grand a l'é mòrt dël 1323 ant ël castel ëd Challant (che chiel a l'avìa fàit motobin agrandì), andoa a l'han sotralo ant la capela. A l'avìa vivù apopré 90 agn. |