Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
Edmund Hillary (dël 2004)
Alpinista. Edmund Percival Hillary a l'era nassù a Tuakau (davzin a Auckland) ai 20 ëd luj dël 1919 e a l'é mòrt a Auckland ai 11 ëd gené dël 2008.
Ëd mesté a anlevava j'avije.
A l'ha scalà óndes montagne pì àute che sesmila méter e a l'é stàit ël ters òm a rivé al Pòlo Sud.
Anviron ai sëddes agn a l'ha ancaminà a dedichesse a la montagna, apress ess-se ancorzusse, durant na gita con la scòla, che sò fìsich a l'era pi arzistent che col dij sò cambrada.
A l'é vnù arnomà tanme scalador apress la sconda guèra mondial (ch'a l'avìa fàit ant l'aviassion).
Dël 1948 a l'é stàit ël prim, ansema a Harry Ayres, a monté an sël Mont Cook, la sima pì àuta dla Neuva Zelanda.
Dël 1950 a l'ha fàit un vir an sj'Alp austrìache e svìssere e dël 1951 a l'é andàit con tre cambrada a scalé an sl'Himalaya.
Ij sò sucess a l'han faje avèj n'anvit për na spedisson che, ant l'otonn ëd col ann, a l'é andàita an arcognission pr'ëstudié na manera 'd rivé an cò dl'Everest.
Dël 1953 la spedission, guidà dal colonel John Hunt, a l'ha avù sucess e ai 29 ëd maj Hillary a l'é stàit ël prim òm a rivé an cò dl'Everest, giutà dal pòrta-viande Tenzing Norgay (bele che dël 1924 na spedission a l'era dëscomparìa apress esse già rivà almanch a 8450 méter e as nen s'a l'han fàila a monté findi an sima).
Hillary a l'ha dedicà soa conquista a Elisabeta II, ch'a l'era la neuva argin-a.
Dòp, Hillary a l'ha seghità a scalé, ma l'angagg ch'a j'anfasìa ëd pì a l'é vnùit col ëd giuté le popolassion nepalèise.
A l'é stàit ansignì dl'Órdin dla Zartiera.
Dël 2003 a l'han daje la sitadinansa onoraria dël Nepal.
