Hermann Hesse

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
Herman Hesse.

Hermann Hesse (Calw, Almagna, 2 ëd luj dël 1877 - Montagnola, Svìssera, 9 d'agost dël 1962) a l'é stàit në scritor e 'n filòsof svìsser d'orìgin alman-a che a l'ha vagnà 'l Nobel për la literatura dël 1946.

Vita[modìfica | modifiché la sorgiss]

Nassù a Calv, pais che al di d'ancheuj as treuva ant la region alman-a dël Baden-Wurttemberg, da giovo a l'ha motobin viagià an Italia e an India andoa a vivìo sò pare e sò nòno coma missionari. A l'ha arseivù soa educassion tra Almagna e Svìssera, andoa a l'ha studià ant na scòla superior e ant un seminari. Dël 1892 a l'ha sërcà 'd massesse e për lòn a l'han peui mandalo sota la tùa d'un teòlogh e a l'é 'dcò passà për n'institut ëd salute mental. Dël 1893 a l'ha livrà jë studi e a l'ha tacà a travajé.

Dël 1912 a l'é mudasse a Berna da andoa a l'ha motobin criticà la Prima Guèra Mondial. Për sòn a l'é stàit motobin criticà da la stampa alman-a e bandon-a da vàire amis dòp la publicassion ëd n'articol anté che a ciamava a l'imperi alman ëd nen casché ant ël nassionalism. Dël 1921 a l'ha ciamà e otnù la nassionalità svissera.

Coma vàire'd sò personagi, Hesse a l'ha avù'd problema con le fomne. Mariasse dël 1904 con Maria Bernouilli, a l'ha catà tre masnà, ma costa union a l'é furnìa an manera tragica për ëd problema mentaj'd soa fomna. Lë sgond mariagi, dël 1924, con Ruth Wenger a l'é durà pòchi mèis. A l'é peui mariasse con Ninon Dolbin dël 1931 e con costa fomna-sì a l'é restà fin-a a la fin ëd soa vita.

A l'é mòrt a 85 ani për emoragìa serebral ant soa casa'd Montagnola, pais ëd la Svìssera italian-a.

Euvra literaria[modìfica | modifiché la sorgiss]

Hesse a l'ha creà soa filosofìa an partend dal pensé oriental (Siddartha, 1922) e j arzultà a son rivà dzoratut con "Der Steppenwolf" dël 1927 che a l'é dventà na critica al militarism e a la veuja d'arvangia che a i ero an Almagna dòp la Prima Guèra Mondial. Costa posission a l'ha falo dventé motobin famos an Almagna dòp la Sgonda Guèra Mondial.

Dël 1946 a l'ha arseivù'l Premi Nobel për la literatura.

Euvre[modìfica | modifiché la sorgiss]

  • 1899 - Romantische Lieder
  • 1899 - Eine Stunde hinter Mitternacht
  • 1901 - Hermann Lauscher
  • 1904 - Peter Camenzind
  • 1906 - Unterm Rad
  • 1910 - Gertrud
  • 1914 - Roßhalde
  • 1915 - Knulp
  • 1919 - Demian
  • 1919 - Klein und Wagner
  • 1919 - Märchen
  • 1920 - Klingsors letzter Sommer
  • 1922 - Siddharta
  • 1927 - Die Nürnberger Reise
  • 1927 - Der Steppenwolf
  • 1928 - Krisis: Ein Stück Tagebuch, poesia
  • 1929 - Eine Bibliothek der Weltliteratur
  • 1930 - Narziß und Goldmund
  • 1932 - Die Morgenlandfahrt
  • 1937 - Gedenkblätter, assaig
  • 1942 - Die Gedichte, poesia
  • 1943 - Das Glasperlenspiel
  • 1946 - Krieg und Frieden, assaig