Vai al contenuto

Milo Bré

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Scritor e poeta an lenga piemontèisa.
Milo Bré (Druent, 4 Mars 1926 – Pianëssa, 10 Gené 2018) nassù da Fransisch Bré e Natalin-a Ballor, a l'era stranomà lë sforniòt da Pinin Pacòt, Armand Motura, Alfredo Nicola, Mario Alban, Attilio Spaldo e da j’àutri “vej” dla Companìa dij Brandé, ël moviment literari nassù dël 1927 a difèisa dla lenga piemontèisa. Chiel a l’era ‘l giovo dla companìa ch’a l’era vagnasse l’apògg dij grand che ‘n chiel, a rason, a voghivo l’avnì dla fiama ch’as dëstissa nen.
Milo Bré, mej conossù come l’Anvod dij Bré, a l’ha ‘nt soa atività literaria tant la poesìa e come la pròsa, ma ‘dcò djë studi ‘n sla lenga piemontèisa e ij primi lìber da dovré ‘nt le scòle con le masnà.

Soa euvra pì conossùa a l’è sicurament la Gramàtica piemontèisa (1967), stampà 'n pì edission e virà 'dcò n'italian, base ‘d tute j’àutre gramàtiche surtìe d’apress e arferiment për le përson-e ch’a s’avzino a la lenga piemontèisa scrita.
Sempe ‘n slë studi dla nòsta lenga a-i è n’àuta euvra basilar, ël Vocabolario Italiano-Piemontese (1976) e ‘l Vocabolario Piemontese-Italiano (1982).
Antra l'81 e l'83 a l'é 'dcò surtìe la Storia della letteratura piemontese ën 3 volum, ëndoa Milo Bré a part dai Sermon subalpin dël sécol ch’a fa XII fin-a a arivé ai poeta dij nòstri temp.

Për le scòle (e ‘nt lë spìrit ëd la fiama ch’as dëstissa nen ëd la Companìa dij Brandé) a l’ha scrit:

  • Le prime vos ëd l’alba – ël prim lìber ëd le masnà (1990)
  • Legende popolar piemontèise (1974)
  • Conte, fàule e legende piemontèise (1977)
  • Le fàule pì bele contà da Camillo Brero (1978)

Ma l’Anvod dij Bré a l’ha dèit ël mej ëd chièl ënt la poesìa e 'nt la pròsa con le cujie:

  • Spluve (1949)
  • Stèile... steilin-e (1956)
  • Breviari dl’ànima (1962)
  • L'ànima mia a s'anandia (1967)
  • La bela stagion dl’Anvod dij Bré (1972)
  • Amor polid e àutre conte (1972)
  • Bin a la tèra e l'àutra bin (1977)

Soa passion për la lenga piemontèisa a l'ha 'dcò slargala 'n mes a la gent con:

  • Ij Brandé - Armanach ëd poesìa piemontèisa (dal 1967 al 1984)
  • Proverbi (1978)
  • Arsetari dla cusin-a piemontèisa (1978)
  • Calendari piemontèis (dal 1978 al 1984)
  • Piemontèis ancheuj - mensil ëd poesìa e 'd coltura piemontèisa (da lë dzèmber ëd l'82)

Da la soa bondosa produssion gavoma ‘n tòch ëd pròsa ëndoa ch’as vogh bin soa përfonda religiosità, l’atacament a la tèra e a la famija. A l’é nen mach na fòto, a l’é cheicòs ëd pì.

Bonora

Mama am ciamava e mi i sentìa soné quatr e mesa al cioché 'd piassa. A l'era scur coma la boca dël fornel, quand che i surtìa con mama për andé a Mëssa prima. Ij mè sòco e le sòcole 'd mama a arsonavo sla stërnia e a arbombavo sù dla rampa. A l'era bonora ma për la stra a-i passavo già j'ovrié an biciclëtta con la borsa che a pendìa dal tubo. A l'avìo dnans ël lum a cetilene che a tërmolava e a fasìa 'l reu bianch për tèra. La fnestra dël panaté a l'era 'nvisca. La ciòca a disìa che a-j mancava un quart a la Mëssa e 'l son a savìa përfum ëd pan fresch. Da j'arfiaj ampajà dle stale a-i fumava ant l'aria l'odor càud ëd vache monzùe e 'd giass arbogià. I sentìa l'ànima legera e la man ëd mia mama am portava. I andasìo e recitavo 'l Bin. E mach quand che i l'avìa servù Mëssa i sentìa che 'l sol a l'avìa rason dë sponté.

—Bonora


Ël 2 ëd giugn dël 2007 Giorgio Napolitano a l'ha conferì a Milo Bré l’onoreficensa ëd Sivalié dla Repùblica për mérit colturaj.

Për chi ch'a veul fé arserche pì ancreuse

[modìfica | modifiché la sorgiss]

Brero, Camillo (1983). Storia della letteratura piemontese vol.II. Turin: Editor Piemonte in bancarella.