Nissa Marìtima

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.


Nissa Marìtima
      
Stat:

Fransa

Nòm 'n italian: Nizza
Coordinà: Latitudin: 43° 41′ 45′′ N
Longitudin: 7° 16′ 17′′ E

Mostra an sla carta
Autëssa: 0–520 m s.l.m.
Surfassa: 71,92 km²
Abitant: 342.295 (2013)
Comun dj'anviron: Aspremont, Cantaron, Colomars, Èze, Falicon, Gattières, La Gaude, Saint-André-de-la-Roche, Saint-Jeannet, Saint-Laurent-du-Var, Tourrette-Levens, La Trinité, Villefranche-sur-Mer
CAP: 06000, 06200, 06100, 06300
Prefiss tel.: 493


Sit istitussional

Nissa Marìtima (Nissa an dialèt nissard, Niça an provensal, Nice an fransèis), a l'é la quinta sità dla Fransa për popolassion e a conta 346.900 abitant.
As treuva ant la region Provensa-Alp-Còsta Asura e a l'é 'l capleugh dël dipartiment dj'Alp Marìtime.
Ant la tradission piemontèisa soèns a l'é ciamà Nissa dël Mar për fé diferensa con Nissa dla Paja.
A l'é na stassion balnear.

Geografìa[modìfica | modifiché la sorgiss]

Figura:Nice1 map.png

Nissa a l'é un dij bisó dl'arnomà Còsta Asura.
As treuva a l'estremità sud-oriental dla Fransa, mach 30 km dal confin con l'Italia, a 211 chilòmeter da Marsèja.

Ël torent dël Paillon a partagia Nissa Marìtima an doi: a òvest la part moderna, a est la sità veja.

Clima[modìfica | modifiché la sorgiss]

A Nissa Marìtima a pieuv an media 86 di a l'ann.

Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]

Andoa che adess a-i é Nissa, a-i son ëstaje na sitadela ligurin-a e un pòst ëd comersi dij grech ëd Marsèja (Nikaia). Ij roman a së stabilisso dël I sécol aGC ant ël vilage ëd Cemenelum, ch'a dventa ël capleugh ëd j'Alp Marìtime; dël II sécol as conto 20.000 abitant.
Dël 1246 a l'é antëgrà a la Provensa.

La dominassion dij Savòja[modìfica | modifiché la sorgiss]

Dal sécol ch'a fa XIV Nissa Marìtima a l'é stàita sota la sgnorìa dij Savòja: dij 28 dë stèmber 1388, con strument arnovà quatr agn apress, la sità a l'é sotmetusse ëd fasson volontaria a Medeo VII, ël Cont Ross. A l'é passà ëd fasson ofissial al duca 'd Savòja dël 1419.

Dël 1543 Nissa a l'é assedià dai fransèis, alià dij turch. La difèisa guidà da Catherine Ségurane a fòrsa j'atacant a gavé l'assedi.

Carl Emanuel III a l'ha ordinà ëd fossairé ël pòrt dël 1750 (dij travaj d'angrandiment a saran fàit ant ël sécol ch'a fa XIX).

La sità a l'é restà ai Savòja fin-a al 1860, gavà vintedoi agn ëd dominassion fransèisa, dal 1792 al 1814. Dël 1793, sota la Convension, Nissa Marìtima e sò entrotèra a dvento ël dipartiment ëd j'Alp Marìtime. Al droché dl'Amper, dël 1814, ël re 'd Sardëgna a j'arcupera con ël tratà ëd Paris.
Dël midem ann a l'é stàit arpristinà ël privilegi dël pòrt lìber, sorgiss ëd benesse dla sità.

Dël 1821 a l'ha trovaje arpar Vitòrio Emanuel I, ch'a l'avìa abdicà.

Ël passage a la Fransa[modìfica | modifiché la sorgiss]

Ai 24 ëd mars 1860 a l'é stàit sot-signà ël tratà ëd Turin antra Napoleon III e ël re 'd Sardëgna Vitòrio Emanuel II ch'a na trasferìa la sovranità a la Fransa. Ël plebissit a dà 'me arzultà 25743 é e 260 nò. Ël passage a l'é vnùit ai 14 ëd giugn, cand ël comissari sabàud Pirinoli a l'ha trasferì ij sò podèj a col fransèis Pietri. Ai 12 dë Stèmber l'imperator e l'imperatris Genia a arsèivo dal sìndich ëd Nissa le ciav dla sità, an cola che al di d'ancheuj a l'é piassa Garibaldi.
A l'época la sità a contava 40.000 abitant.

Ël carneval[modìfica | modifiché la sorgiss]

La tradission dël carneval ëd Nissa Marìtima a l'é già massionà dël 1294 durant ël passage dël cont ëd Provensa, Carl II.
Apress na longa anterussion durant l'Arvolussion e l'Amper, na prima sfilà ëd cher a l'é tnusse dël 1830 për selebré l'artorn al regn ëd Sardëgna.

La forma moderna dël carneval a armonta al 1873.
Al di d'ancheuj ël carneval ëd Nissa a tira tuti j'agn pì d'un milion dë spetador. Soa Maestà ël Carneval a fa soa intrada apopré tre sman-e prima 'd màrtes grass. Soa plancia a l'é peui brusà.
Jë spitàcoj a comprendo feu d'artifissi, bataje ëd fior e ëd coriàndoj.

Flower Parade[modìfica | modifiché la sorgiss]

Galuparìe[modìfica | modifiché la sorgiss]

Leu d'anteresse[modìfica | modifiché la sorgiss]

Musé[modìfica | modifiché la sorgiss]

Manifestassion[modìfica | modifiché la sorgiss]

  • Festin dij cougourdons (cosse sëcche e piturà), a la fin ëd mars
  • Festa dij maj, tute le dumìniche ëd maj
  • Festa dël mar e ëd san Pé, a la fin ëd giugn
  • Nice Jazz Festival, la sconda quindzen-a ëd luj
  • Festa ëd san Bartromé, a l'ancamin dë stèmber

Ant le feste ëd Natal as fa ël presepi vivent

Mërcà[modìfica | modifiché la sorgiss]

Tute le matin, gavà ël lùn-es, a-i é ël mërcà dël pess an piassa San Fransesch. Tuti ij di, gavà ël lun-es, mërcà dle fior, dla fruta e dla vërdura an cors Saleya.

Aministrassion[modìfica | modifiché la sorgiss]

La Promenade des Anglais

Ël sìndich a l'é Christian Estrosi (UMP, dal 2008).

Sità binele[modìfica | modifiché la sorgiss]

Nissa a l’é binelà con:

Anliure esterne[modìfica | modifiché la sorgiss]

Arferiment[modìfica | modifiché la sorgiss]