Pinèt Turlo

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
Pinèt Turlo

Poeta.
Pinèt (Giuseppe) Turlo a l'era nassù a Grignasch ël 1m dë stèmber dël 1871 e a l'é mòrt-ie ël 2 d'avril dël 1951. A l'é stàit un dij pì gran poeta valsesian.
Minca doi agn as ten a Grignasch na Rassegna 'd Poesìa dedicà a Pinèt Turlo.


Poesìe ëd Pinèt Turlo[modìfica | modifiché la sorgiss]

La pressa dij fomni[modìfica | modifiché la sorgiss]

Carolin-a, na brava fomnëtta

pòch più granda d’un sòd ëd formagio,
na matin la tòl sù la caussëtta
con l’idèja ëd laoré con coragio,
andand fé la seu sòlita spèisa,
sempri ansema a Comari Tirèisa.

La Tirèisa anca cëlla ‘gh’à pressa:
“Stamatin, Carolin-a, l’é tard:
j’eu da né dal Maté tò na dressa,
peui an ca a manca sal, gh’é più lard,
da sguré peui i gh’eu la ramin-a,
buta vòrdo sta càussa, camin-a!”

E la còbia parland s’ancamin-a,
sula piassa t’ancòntro la Cìa,
ch’la bufava comè na fusin-a,
malablà ch’a la smijava na strìa:
“I gh’eu pressa, gh’eu pròpio d’andé,
i gh’eu l’òm ch’a sta mal da crapé”.

Eco pròpio d’na stra dla campagna
sauté fò la Giuliana dël Tal
cargà d’erba, e na carga compagna
la podeva ruvé sël quintal:
“Pòsa ël cargo, Giuliana, ven qui,
vène dine quaicòs anca ti”.

“Jeusus, mati, fërmemi i peuss mìa,
la mèj vaca l’é dgiun-a d’jarsèj”.
“Fermti, fermti” a rispònd la Lucìa:
“Dòo paròli ‘s pò diji anca ‘n pej.
La Gioana dël barba Pasqual,
j’han trovala ant ël forn comunal...”

“Oh, che mati ch’i gh’oma an giornà,
pen-a, pen-a i van mëssa dinal!
Nota bon-i da fé la bugà.
Tucc ij di i vòn cambié l’ëscossal;
Për noi, mati, tut quant l’era bon,
Gh’èvo nota peui tanta ambission”.

E sta stòria la dura ‘n par d’ori:
vòn andé quasi tucc ij minut,
peui i torno butessi a discòri,
dòpo facc-si cent vòti ël salut.
La Giuliana, che ël cargo ‘l gh’à ancò,
la comincia a sgolé dal sovò.

E no cunto do coli ch’j’in longhi
‘me la barba dël pòvro Bruschèt,
no gh’àn quadri, rotondi, bislonghi,
j’àn facc sëddes, i vòn fé anca dirsèt:
quand ch’a torna ij seuj euimi ‘famaj,
i van cargheji, stavòta, ëd legnaj.

Ma sì, rompi dij fomni ël discors.
‘gh’é nissuna dij pressi do ‘s mond.
Fèi più prest né an Siberia tò n’ors
Ò fé un beugio cent metri profond...
E ‘l discors l’é ancò nota fornì,
che ij campan-i i sonavo mesdì.

—La pressa dij fomni


Sorgiss[modìfica | modifiché la sorgiss]

Poesie di Pinet Turlo, Varallo, Tipolinotipia Zanfa, 1964
Virà ant l'ortografìa stòrica piemontèisa da l'original