Vila Scott (Turin)

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Vila Scott a l'é un-a dle costrussion liberty pì amportante ëd Turin; as treuva an Lea G. Lansa 57.
A l'é stàita fabricà dël 1902 da l'architèt Pietro Fenoglio.

Stòria

L'edificassion dij brich turinèis a armonta a la fin ëd l'Eut-sent e a l'ancamin dël Neuv-sent; as batìo mach ëd vile dij nòbij e dl'àuta borzoasìa. La Vila Scott a l'é stàita batìa scond ël proget dl'architet turinèis Pietro Fenoglio con l'agiut ëd Gottardo Gussoni. A l'é stàita comissionà da Alfons Scott, che a col temp a l'era diretor dla Rapid, na meison viturìstica ch'a l'ha travajà dal 1904 al 1921, cand a l'é stàita catà da la SPA che peui dël 1926 a l'é rintrà ant ël grup Fiat.

Cand ël padron a l'é mòrt la vila a l'é stàita donà a le Seur dla Redension, ch'a l'han trasformala an colegi fomnin conossù con ël nòm ëd Vila Fàtima. Dël 1975 l'edifissi a l'é stàit dovrà pr'ëd sene dël film Profondo rosso dël regista Dario Argento. Ant l'antrigh a l'era l'afrosa vila dël cit ch'a braja, anté che Marc (David Hemmings) a treuva 'l còrp e 'l dissegn dël sassin gratand la rissadura. Ant la finsion dël film la vila a l'é nen a Turin, ma ant la campagna aranda Roma. Për j'arprèise dle sene la produssion dël film a l'ha pagà na vilegiatura a Rìmin a tute le Seur dla Redension e a le fije dël colegi.

A l'ancamin dj'agn 2000 la vila a l'é stàita catà da 'd sitadin privà ch'a l'han realisà na restaurassion conservativa soagnà. Al dì d'ancheuj la vila a l'é na residensa privà.

Caraterìstiche

La vila a l'é sla còsta dla colin-a turinèisa arlongh Lea G. Lansa, al nùmer cìvich 57, ant na zòna esclusiva e fongà ant la natura. La strutura a l'ha na pianta elaborà ch'a àplica con sofisticassion l'architetura Liberty. L'union ëd lòbie, bovindo, vëdrià e decorassion fioragià a l'é trionfal.

Në scalon elegant e sirognà a dòmina l'intrada prinsipal: st'element ispirà a Victor Horta a mostra bin l'adressa ëd Pietro Fenoglio a espluatè bin ij vintequatr méter ëd diferensa an livel fra 'l rastel d'intrada e 'l giardin superior. Costa pendensa a dev avèj ispirà Fenoglio, ch'a l'ha ideà l'edifissi 'me n'armoniosa alternansa dij fabricà ch'a presento, da tute le mire, ij tìpich element dl'architetura Liberty, con dle curnis ëd lito-ciman con forme naturaj e fioragià e n'usage bondos dël fer forgià.

Ël fabricà a l'é spartì an tre còrp. Ël còrp ësnistr, àut tre pian, a l'é col d'andoa as intra dòp avèj përcorù lë scalon. Ël còrp sentral a l'é 'dcò chiel àut tre pian ma a l'é pcit e a smija 'l pì andré dij tre. Na veranda sporzenta al prim pian dël còrp sentral a uniss ij doi còrp da banda. Sta veranda a l'ha na trassa an sima ch'a l'é 'l pogieul dlë scond pian. Ël ters blòch, da l'àutra banda, a l'é àut quatr pian fòra da tèra e a l'é ritmà con tre órdin dë fnestre a tre lus, dont un-a elìtica; tute le fnestre a son fioragià dë stuch. Le fassade a son sgnore d'ornament ma viaman a ven-o pì austere e slansà.

L'organisassion anterna a l'é pì tradissional, contut che la pianta a resta iregolar. Le decorassion anterne originaj a l'ero constituìe da vàire fioragià dë stuch, tapissarìe con dij motiv arpetù e bòsch për ij lambriss e le carpenterìe. Al pian teren, che për la mità daré a l'é anterà, na vira a-i ero le stansie 'd servissi: cusin-a, cròta, dispensa, caudera. La meison djë sgnor as dësvlupava dantorn a la granda intrada àuta doi pian, con në scalon e batìa vers ël giardin. Da lë scalon as intrava ant ël grand salon, ant ij salòt dël prim pian e a le stansie con sòj bagn, cambrin e bodoar. La mansarda a l'era për ij servidor.

Lòn ch'a marca Vila Scott a l'é che marlàit ant la vila a son mës-ciasse 'd particolar neo-baròch oltra 'l dominant gust Art Nouveau. Për avèj n'esempi pì sclint dël Liberty ëd Fenoglio a venta consideré Ca Fenoglio-Lafleur. A smija che Fenoglio a Vila Scott a l'abia trovà anteressant arciamé l'architetura tradissional sabàuda, otnend n'arzultà eclétich. St'euvra-sì a smija 'd pì al Vilin Raby, n'àutra cà ëd Fenoglio finìa l'ann prima. Al Vilin Raby a l'avìa travajà 'dcò l'architet Gussoni, ma a Vila Scott l'anfluensa stilìstica ëd Gussoni a l'é stàita pi granda, con l'aplicassion ëd solussion rivà da Brussel da l'euvra ëd Horta e Ankar; l'usage ardì dël véder e dël fer e le satìe decorassion ëd fer dla veranda as arferisso 'd pì a l'euvra dël fransèis Hector Guimard (autor dj'avosà fërmade dla metropolitan-a 'd Paris).