Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.
Filòsof, scritor, dramaturgh e poeta an lenga fransèisa. François-Marie Arouet, a l'era nassù a Paris ai 21 ëd novèmber dël 1694 e a l'é mòrt ambelelì ai 30 ëd magg dël 1778.
A l'ha pijà lë stranòm Voltaire ch'a l'avìa anviron 24 agn e a l'avìa già avù soe prime riussìe a teatro.
Chërsù an na famija assè modesta, già da giovo a l'era fasse armarché për sò talent ëd versificator e sò sens dl'ironìa.
An esili a Londra, dal 1726 al 1728, an lesend Locke e Newton a l'ha dëscoatà la filosofìa e la siensa neuve.
Soe caraterìstiche a j'ero ël pessimism e l'anti-naturalism.
L'euvra ëd Voltaire a consist ëd pì che na senten-a ëd volum e a comprend teatro, conte, poesìe, tratà, romanz, studi e na corëspondensa fosonanta con un përfond ëd përsonalità ëd soa época.
Œdipe (1718)
Zaïre (1732)
Lettres philosophiques sur les Anglais (1733)
Le Mondain (1736)
Sept Discours en Vers sur l'Homme (1738)
Zadig (conta, 1747)
Micromégas (conta, 1752)
Diatribe du docteur Akakia médecin du pape (sàtira, 1753)
L'Orphelin de la Chine (1755)
Candide (conta, 1758)
Dictionnaire philosophique (1764)
Le philosophe ignorant (1766): organisà an 56 chestion o ignoranse
L'Ingénu (1767)
La Princesse de Babylone (1768)
Épître à l'Auteur du Livre des Trois Imposteurs (1770)