Catlin-a dij Médici

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Argin-a ëd Fransa, nassùa a Firense dël 1519.

Fija ëd Lorens II dij Médici ël Fiamengh, duca d'Urbin, e ëd Madlen-a dla Tor d'Auvergne, a l'é restà orfanin-a ëd pare e mare da cita e a l'é stàita mandà ant un convent për esse educà.

Dël 1533 a l'ha marià a Marsèja ël duca d'Orléans Enrich, fieul ëd Fransesch I ëd Fransa e ch'a sarà ël futur re 'd Fransa Enrich II. A l'era stàit sò barba Clement VII a organisé 's mariage.
Tutun sò òm a la considerava pòch, an vorend pì bin a soa morosa Dian-a ëd Poitiers. Dagià che për des agn Enrich e Catlin-a a l'han pa avù 'd masnà, a cort a ancaminavo a parlé 'd divòrsi. Comsëssìa, a ancaminé dal 1544, la cobia a l'ha des masnà antra fieuj e fije, dont tre a saran re: Fransesch II, Carl IX, Enrich III. Sòn a diminuiss l'isolament ëd Catlin-a a cort.

Dël 1552, cand ël re a l'é partì dal regn për la campagna ëd Metz, Catlin-a a l'é stàita nominà regenta, ma con dij podèj motobin limità.
Mòrtie sò òm dël 1559, la sucession dël giovo Fransesch II, dominà da soa fomna Marìa Stuart, a l'ha lassà Catlin-a ant l'ombra. Al 1^m d'avril 1560 a l'ha piassà a la canselerìa Michel de l'Hôpital, ch'a sostnisìa na polìtica ëd conciliassion.
Ai 5 dë dzèmber dël 1560, a l'é mòrtie ëdcò Fransesch II. L'advent dël minor Carl IX a l'ha butala a cap ëd la tua.

Su consèj dël canslé de l'Hôpital a l'ha arsercà la pas religiosa ant ël pais.
An vista dla partissipassion a le dariere session dël concili ëd Trent, a l'ha sostnù ël rëscontr antërconfessional ëd Poissy dl'istà 1561 e a l'ha emanà a vantage dj'ugonòt la crija ëd Saint-Germain ëd fërvé 1562, ëd toleransa për j'arformà. Ël faliment ëd costa polìtica, con ël massacri dj'ugonòt a Vassy ch'a l'é vnuje dapress (mars 1562) a l'ha anandià la longa sequensa dij conflit religios.

Con ël tratà ëd Troyes dl'avril 1564 a l'ha butà fin al conflit anglèis. Dël 1567, apress l'amprèisa ëd Meaux a l'ha licensià l'Hôpital. A l'ha përmetù a j'ugonòt ëd ranforsesse mersì a le concession dla sconda crija ëd Saint-Germain dl'ost 1570, ch'a son ëstàite pì larghe rëspet a cole dla crija d'Amboise ëd mars 1563.
A l'avìa progetà ëd fé marié sò fieul preferì, ël duca d'Anjou, con l'argin-a Elisabeta d'Anghiltèra.

A l'avìa organisà n'atentà contra G. de Coligny, ch'a sostnisìa na posission anti-spagneula, ma cost atentà a l'é falì. Për peur d'esse dëscoatà, Catlin-a a l'ha dàit soa aprovassion al massacri ëd San Bartromé dl'ost 1572.

Ansima al ters fieul ëdventà re, Enrich III, Catlin-a a l'ha pa avù d'anfluensa; tutun a l'ha sërcà, sensa riessie, ëd feje fé pas con sò frel, ël duca d'Alençon.

Ël but ëd Catlin-a dij Médici a l'é sempe stàit col ëd rinforsé la monarchìa e l'anteresse dlë stat. A l'ha ëdcò contribuì a spantié an Fransa ël gust arnassimental, con ëd costrussion fiamenghe parèj dël palass dle Tuileries (dont a l'ha dëscutù ël proget ansema a Filibert ëd l'Orm) e ël castel ëd Monceaux.

Catlin-a a l'é mòrta a Blois ai 5 ëd gené dël 1589. A l'é stàita sotrà ant la basìlica ëd San Denis.
Soe litre a son ëstàite publicà dël 1880-1905 da Hector de la Ferrière.