Claude-Louis Navier
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
 Angegné e siensià. Vita[modìfica | modifiché la sorgiss]Dòp la mòrt dël pare dël 1793, la mare ëd Navier a l'ha afidà l'educassion dël fieul al barba Emiliand Gauthey, n'angegné dla Scòla nassional ëd pont e carzà, che a col temp a l'era considerà un dij pì amportant angegné fransèis e a l'é stàit ëd sigura chiel a possé 'l fanciòt a anteressesse a l'angegnerìa. Con chèica dificoltà al prinsipi, dël 1802 Navier a l'é intrà a la Scòla politécnica, andoa a l'é dlongh fasse armarché fra jë student pi brav. Durant ës perìod a l'ha avù Joseph Fourier 'me professor ëd càlcol, ch'a l'ha anfluensalo e con ël qual a l'é vnù amis. Dël 1804 a l'é andàit anans con jë studi a la Scòla ëd pont e carzà, diplomandse dël 1806. Pòch temp apress, mòrtie Gauthey, a l'a sostituì 'l barba 'me Inspecteur general dël Còrp ëd pont e carzà. Ant ij tërdes agn apress, Navier a l'é vnù un mèistr arconossù ëd le siense angegnerìstiche. Chiel a l'ha revisionà l'apròcc empìrich dël barba a j'aplicassion d'angegnerìa sivila an manera pì moderna, an dovrand ël rigor matemàtich për studié ëd fasson teòrica ij fondament dla mecànica. A la dirigiù la costrussion dij pont a Choisy, Asnières e Argenteuil ant l'Ìsola ëd Fransa, e a l'ha ëdcò batì 'n pont për spass-giade an sl'Ìsola dla sità ëd Paris. Soa esperiensa ant la costrussion dij pont a l'ha mnalo a dësvlupé na teorìa sientìfica pr'ij pont sospendù. Tutun sò pì grand proget, un pont sla Sen-a, a l'é maj stàit finì pr'ëd problema técnich durant ij travaj e pr'ëd contrast con ij comitent pùblich ch'a pagavo 'l proget. Comsëssìa Navier a l'é considerà pa vàire për avèj batì 'd pont, l'atività ch'a l'avìa daje fama an vita, ma për soe contribussion ant ël camp dla mecànica teòrica e aplicà. Dël 1819 a l'é stàit angagià ant ël cors ëd mecànica aplicà a la Scòla 'd pont e carzà, anté ch'a l'é vnù professor dël 1830. L'angagg a l'ha përmëttuje ëd revisioné 'l programa didàtich tradissional dasend pì grand arsàut a la preparassion an fìsica e matemàtica. Dël 1831 a l'ha sostituì l'esilià Augustin-Louis Cauchy an sla cadrega ëd càlcol e mecànica a la Scòla politécnica. An cist perìod a l'ha rusà con Siméon-Denis Poisson sël mostré a scòla la teorìa dla condussion térmica ëd Fourier. An polìtica soe idèje a l'ero anfluensà sia dal positivism d'Auguste Comte (ch'a l'ha conossù përsonalman a la Scòla politécnica), sia dal socialism d'Henri de Saint-Simon. Navier a chërdìa che ant ël mond industrialisà ij problema a podìo esse arzolvù grassie a la siensa e a la tecnologìa. Chiel a l'é ëdcò stàit franch contra la guèra e 'l sangh dla Rivolussion fransèisa e dle guère napoleòniche. Dal 1830 Navier a l'é stàit consejé dël goern sl'usage social dla siensa e dla tecnologìa. A l'ha donch podù antërven-e sla polìtica dij traspòrt e sla costrussion dë strà e ferovìe. Soe relassion a dimostro soa granda adrëssa d'angegné e soa fòrta convinsion ëd costruì na sossietà industrialisà për ël vantage ëd tùit. Studi[modìfica | modifiché la sorgiss]Navier a l'é ocupasse d'elasticità (chiel a l'ha teorisà ël model molecolar dl'elasticità), formolandla an na neuva forma matemàtica ch'a l'era pì belfé dovré ant la técnica dle costrussion. A l'ha donch contribuì a la nassensa dla moderna angegnerìa strutural, përmëttend l'aplicassion pràtica dj'arzultà estremaman teòrich ëd Bernoulli, Euler e coj già pì pràtich ëd Saint-Venant: a l'ha furnì chiel la Teorìa dla trav, la Fórmola ëd Navier dla tension-flession e dl'ass néutr, la fórmola dël flambage, ma ëdcò vàire contribussion ant lë studi dle piastre. An matemàtica a l'ha contribuì a lë studi dle serie ëd Fourier e soe aplicassion ant ij problema fìsich. A l'é 'dcò ocupasse ëd mecànica dij flùid, a che a l'ha giontà j'avosà e fondamentaj equassion ëd Navier-Stokes dij flùid incomprimìbij dël 1821, e dël 1822 j'equassion ant ël cas dij flùid viscos. Onorificense[modìfica | modifiché la sorgiss]Navier a l'ha arseivù vàire onorificense, dont la pì amportanta a l'é stàita soa elession dël 1824 a l'Academia fransèisa dle siense a Paris. Dël 1831 a l'é vnù Sivalié dla Legion d'Onor. Sò nòm l'é gravà sla Tor Eiffel. Scrit[modìfica | modifiché la sorgiss](an fransèis)
|
