Fernando Pessoa

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Fernando António Nogueira Pessoa (Lisbon-a, 13 ëd giugn 1888 — Lisbon-a, 30 ëd novèmber 1935), pì conossù coma Fernando Pessoa, a l’é stàit un poeta e scritor an portughèis e anglèis.

A l’é considerà un dij pì grand poeta ‘d lenga portughèisa, tant che sò valor a l’é paragonà a col ëd Luis de Camões, autor d'Os Lusìadas, poema épich ch’a canta j’imprèise marìtime dël Portugal. Ël crìtich literari Harold Bloom a lo consìdera, ansema a Pablo Neruda, ël poeta pì rapresentativ dël neuv-sent.

Biografìa

Restà orfanin ëd pare a sinch agn, Pessoa a l'ha tramudà con soa mare a Durban. Avend passà gran part ëd soa infansia e gioventura an Sudàfrica, andova a l’ha sempe parlà an anglèis, an soa vita Pessoa a l'ha traduvù, scrivù, travajà e studià an costa lenga: a l'ha scrivù 'd poesìe an anglèis fin da cand a l'era 'n fiolin.
A l'ha studià a l'Università ëd Sità dël Cap.

Dël 1905 a l'é rintrà a Lisbon-a e ambelelà, antramentre ch'a frequentava la facoltà 'd litre, a l'ha ancaminà a travajé 'me corëspondent comersial.
Dal 1908 a l'ha ancaminà na bondosa atività coltural frequentand ij sìrcoj literari ëd Lisbon-a e fondand e dirigend dj'arviste. A l'ha avù n'anfluss decisiv an sël moviment modernista.
A l’ha vivù sempe an manera discreta, ocupandse ëd giornalism, comersi e dzortut ëd literatura, andova a l’é dësdobiasse an vàire përsonalità conossùe coma eterònim. Motobin dë studi a son ëstàit dedicà a la vita dël màssim autor ëd l’eteronimìa, na përsonalità uman-a complicà e un-a dle figure pì enigmàtiche dla literatura portughèisa.
An efet, a l'ha produvù la pì part ëd soa poesìa sota tre stranòm: Alberto Caeiro, Alvaro de Campos e Ricardo Reis: mincadun ëd costi përsonage a peul ësmijé un poeta diferent, caraterisà da na soa vision dël mond, da në stil e da na biografìa definìa. Për esempi, Alvaro de Campos as definìa avnirista e partisan ëd Whitman e Marinetti.

Pessoa a l'é ëdcò anteressasse ëd teosofìa e d'esoterism.
A l’é mòrt a 47 agn për dij problema epàtich ant la midema sità andova a l’era nassù. Soa ùltima frase a l’ha scrivula an anglèis, con tuta la semplicità che la libertà poética a l’ha sempe conceduje: "I know not what tomorrow will bring... " ("I sai nen còs a portërà ‘l doman").
A smija ‘dcò che soe ùltime paròle, essend curt ëd vista e sentend rivé la mòrt, a sìo stàite: "De-me os meus òculos!" (“Deme mie barìcole!”).

Sò stil

La poesìa ëd Pessoa a l'é duverta a le corent literarie europenghe pì avansà, a l'é rica 'd sensibilità e d'antuission formaj che a l'han arnovà an manera ancreusa ël gust literari. Màgica e astrata, dominà da na sutila antroversion, a testimònia con coerensa (bele con la vorsùa varietà dle vos ch'a la compon-o) la crisi ëd n'òm a l'arserca, për chiel e për sò temp, ëd n'echilibri sperdù.

Euvre

Durant soa vita, Pessoa a l'ha publicà na part motobin cita ëd soa euvra:

Sonnets (1913, an anglèis);
Epithalamium (1913, an anglèis);
Mensagem (1933, an portughèis).

Mach apress soa mòrt a l'é surtìa l'edission an neuv volum ëd soa euvra poética, publicà antra 'l 1942 e ël 1965:

Poesias (1942 e 1944);
Poemas (1946);
Mensagem (1945);
Odes (1946);
Poemas dramáticos (1952);
Poesias inéditas (1955 e 1956);
Quadras ao gosto popular (1965).