Wolfgang Yourgrau

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Wolfgang Heinrich Joachim Yourgrau a l'é stàit un filòsof, dont j'anteresse a spantiavo an vàire setor e a comprendìo la fìsica, la filosofìa dla siensa e la stòria dla siensa.
A l'era nassù ai 16 ëd novèmber dël 1908, as sa nen si a Berlin o a Katowice. Sò pare a smija ch'as ciamèissa Josef e a l'era dotor ëd chìmica orgànica; soa mare as ciamava Selma Federmann. Ij sò a l'han divorsià che Wolfgang a l'avìa n'ann e ël cit a l'é stàit assignà an tua a soa mare.
Durant la prima guèra mondial, bele che ancor masnà, a l'ha giutà an n'ospidal militar.

Student al ginasi, Yourgrau a l'é intrà (mèmber nùmer 7) ant ël Sozialistische Arbeiterpartei (SAP).
A 17 agn a l'é intrà a l'Università Humboldt ëd Berlin. La filosofìa e la fìsica teorética a son ëdventà ij sò anteresse prinsipaj. A l'ha fàit ël tuor an filosofìa e peui a l'é dventà assistent dë Schrödinger. Dël 1932 a l'é dotorasse.

Apress l'advent dël nasism, a l'é scapà an Polònia, peui ant ël mandà britànich ëd Palestin-a. Ambelessì a l'ha mostrà ant la division educativa e coltural ëd Histadrut la Federassion dël travaj giudé, peui ant ël HOGOA, na sossietà për imigrà da Almagna e Àustria.
Anviron dël 1941-1942, Yourgrau a l'é stàit antra ij fondador d'Aliya Chadasha, n'organisassion coltural e polìtica, e a l'ha an pràtica dirigiune soa prima campagna a Haifa.

Dal 15 d'avril a la fin d'otóber 1944 a l'ha servì ant j'ansidite operassion ëd moral dl'Ufissi dij Servissi Stratégich merican (OSS). Ël but a l'era ëd crasé ël moral dj'armade alman-e.
Finìa la guèra, dl'otóber 1945 Yourgrau a l'é intrà a la Scòla dë studi superior ëd Gerusalem, tanme professor ëd lògica, ética e stòria dla filosofìa. Tòst a l'é dventà cap dël dipartiment ëd lògica e métod sientìfich e pì tard présside dla facoltà d'art e siense.
Dël 1947 a l'é mariasse për la sconda vira, con Thella Garber.

Dël 1948 a l'ha chità la Palestin-a e a l'é partì për Cipro e, a la fin ëd mars, a l'é andàit an Sudàfrica.
A l'ancamin dël 1959 a l'ha tramudà ant jë Stat Unì. A l'é stàit prima professor d'arserca al Minnesota Center for the Philosophy of Science e apress professor an lògica e filosofìa dla siensa al Carleton College. Dal 1960 al 1963 a l'é stàit professor e pressident al dipartiment dë stòria e filosofìa dla siensa a lë Smith College a Northampton, ant ël Massachusetts e dël 1963 a l'é passà a l'Università ëd Denver. A l'é ëdcò dventà sitadin ëd jë Stat Unì.

Dël 1967 a l'é stàit antra ij fondador ëd l'International Journal of Theoretical Physics. Dël 1969 a l'ha fondà ansema a Henry Margenau l'arvista Foundations of Physics che peui a l'ha cudì (a l'ancamin ansema a Margenau, peui con Alwyn van der Merwe) findi a soa mòrt.

Dël 1971, Yourgrau a l'ha nominà Willy Brandt për ël Premi Nobel dla pas.

Wolfgang Yourgrau a l'é mòrt a Denver ai 18 ëd luj dël 1979. A l'avìa avù na fija da sò prim mariage, Maya, e tre masnà dal second: Bertrand, Tuggelin e Palle.

Yourgrau a chërdìa ant l'unità dla coltura, an fortend che tuti ij siensià a travajo con ël midem but ëd la conossensa.