Assel

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

L'assel a l'é 'd fer lijà con na cita quantità - dal 0,02% al 2% anviron - ëd carbòni. Le lije con pì che 99,98% ëd fer a son considerà fer pur, antant che cole ch'a conten-o pì che 'l 2% ëd carbòni a son considerà ghisa.
Costa definission a l'é 'n pòch diferenta e a rampiassa sia cola gropà 'n manera pì s-ciassa a la constitussion chìmica (conforma a la qual l'assel a peul conten-e fin-a al 2,06% ëd carbòni e ël fer pur a peul pa conten-e d'àutri element che ëd fer) sia cola tradissional basà an sël process ëd produssion ch'a considerava assel ël prodot otnù a lë stat lìquid, për mojen d'afinassion, e fer col otnù a lë stat pastos, a travers ël pudelage, process giumaj bandonà.

L'assel a l'é na lija dotà 'd bon-a arzistensa mecànica e gran goregnità; as oten për fusion e a peul esse temprà për felo dventé motobin dur. Për la vërsatilità e l'economicità ëd soe aplicassion, l'assel a peul sensa dùbit esse considerà un dij pì grand protagonista dla vita ëd mincadì e un-a dle conquiste pì armarchèivoj ëd nòstra época.

Tipo d'assej

Classificassion

Antra le manere dovrà për classifiché la caterva dij tipo d'assej, le pì comun-e a son: la constitussion chìmica, ël métod ëd produssion, l'utilisassion prinsipal.

Classificassion chìmica

Conforma a la constitussion chìmica, as fa dnans a tut distinsion antra j'assej al carbòni, anté ch'a-i son pa d'àutri element an dzorpì ëd fer e carbòni (o a-i na son an quantità così cite ch'a basto nen për modifiché an manera apressiàbil le propietà) e j'assej lijà, andoa a l'é present almanch n'àutr element an na quantità ch'a basta për cangene un-a o pì caraterìstiche.
J'assej al carbòni a comprendo la pì part ëd l'assel fabricà (apopré ël 90%) e a son ëspartì an assej motobin doss (con na përsentual ëd carbòni sota 'l 0,15%), doss (da 0,15% a 0,3%), semidur (da 0,3% a 0,5%), dur (da 0,5% a 0,75%) e motobin dur (dzora ël 0,75%). Pì l'assel a l'é dur e pì a l'é elàstich a la flession.
J'assej lijà a son dit a soa vira lijà 'd fasson débol si gnun dj'element giontà a la lija ëd fer e carbòni a riva al 5%; dësnò as diso lijà 'd fasson fòrta. An pì, a sconda dël nùmer total dj'element lijà, a peulo avèisse dj'assej ternari (fer, carbòni, pì n'àutr element), quaternari (si j'element giontà a son doi) o compless (tre o pì element giontà). Tutun a son nen contà serti element s'a sorpasso nen dle përsentuaj fissà: manganèis, 1%; nìchel, 0,5%; silis, 0,5%; aram, 0,4%; cròm, 0,25%; molibden, 0,1%; vanadi 0,06%; beril, 0,01%.

Antra j'assej ternari ij pì amportant a son coj a l'alumini (da nitrurassion), al cròm (da bonìfica, për utiss, inossidàbij), al manganèis (për tubo, lamiere, tòch sogetà a colp), al molibden (për cane da fusij, vàlvole për motor a combustion anterior), al nìchel (da cimantassion, àuto-temprant, inossidàbij, indilatàbij), al piomb (ciamà ëdcò automàtich, për lavorassion al torn automàtich), a l'aram (ch'a arzisto al rusiament), al silis (për arsòrt, nos ëd trasformator elétrich), al tungsten e al vanadi (për utiss).
Tra j'assej quaternari a son motobin ëspantià coj al cròm e nìchel (ch'a son ij pì amportant; a son inossidàbij, motobin arnormà a l'é ël tipo 18-8, ch'a conten anviron ël 18% ëd cròm e l'8% ëd nìchel), e coj al cròm e molibden (për carej për reoplan, erbo a ghëmmo e cilindr për motor a combustion anterior).
J'assej compless a comprendo ëd sòlit ij mej tipo, coma coj al cròm, nìchel e molibden (për erbo a ghëmmo për motor a combustion anterior motobin possà e particolar ëd motor d'avion), e coj al cobalt, cròm e tungsten (për utiss për taj con grand andi).

Classificassion scond ël métod ëd produssion

A sconda dël métod ëd produssion, as fa distinsion antra assej LD, Bessemer, Thomas, Martin-Siemens (àcid e bàsich), al forn elétrich, al griseul.

Classificassion scond ëd l'usage

Conforma a l'utilisassion prinsipal as fa na classificassion ch'a l'é mach comersial, ma che d'àutra part a l'é motobin dovrà. A fa dnans a tut distinsion antra j'assej d'usage general (o assej comun) e j'assej speciaj.

J'assej d'usage general a son ij pì dovrà e a comprendo scasi tuti ij tipo d'assej doss e motobin doss che a son ëd sòlit andicà tanme fer.
J'assej speciaj, ëd sòlit lijà, a son a soa vira partagià an vàire tipo e sot-tipo. Për esempi, a-i son coj da costrussion (da bonìfica, da cimantassion, da nitrurassion, àuto-temprant; për arsòrt, cussinèt a bije o a rubatin), për utiss (semi-ràpid, super-ràpid; për lavorassion a càud e a frèid), inossidàbij (martensìtich, ferìtich, austenìtich).
J'assej speciaj a comprendo ëdcò dij tipo bon për dj'usage motobin particolar; për esempi, coj për temperadure basse, dovrà ant la produssion d'angign ch'a devo marcé an d'ambient sota zero, anté che n'àuta përsentual (fin-a al 9%) ëd nìchel a diminuiss motobin la fragilità dovùa a le temperadure motobin basse; coj refratari, dovrà ant j'angign ch'a travajo a 'd temperadure àute andoa l'arzistensa mecànica, compromëtùa dal calor, a l'é mantnùa con la gionta ëd cròm (da l'1% a l'1,5%) e molibden (anviron ël 0,5%), opura con ëd përsentuaj motobin àute (fin-a a pì che 'l 50%) ëd nìchel o cobalt; për finì, coj con dle propietà magnétiche, tanme j'assej për lamierin magnétich dovrà ant l'andustria elétrica (motobin dovrà a son coj con dle përsentuaj ëd carbòni motobin basse e da l'1% al 4,5% ëd silis) e j'assej amagnétich (sempe dë strutura austenìtica).

J'efet ëd la gionta d'àutri element

Donca, an dzorpì che fer e carbòni, ëd sòlit l'assel a conten d'àutri element an përsentuaj variàbij. Cheidun ëd costi, për esempi ël fòsfo e ël sòfro, a son malfé da eliminé ma a son motobin danos si present an gran quantità; d'àutri, dzortut nìchel, cròm, molibden, tungsten, vanadi, silis, manganèis, cobalt, alumini, a son nopà lassà o butà apòsta ant la lija, da soj o combinà 'ntra 'd lor ëd vàire fasson, përchè an modificande la strutura a-j conferisso ëd propietà particolar ch'a na amelioro le prestassion an relassion a d'usage spessìfich.

Ël nìchel a aumenta la durëssa, l'arzistensa a la fatiga e l'elasticità e a sbassa ël coefissient ëd dilatassion tèrmica. Ël cròm a aumenta la durëssa (dzortut apress tempra) e l'arzistensa al frustagi; an përsentuaj dzora 'l 10% a conferiss inossidabilità.
An efet, j'ansidit assej inossidàbij a compòrto dij metaj (nìchel, cròm e via fòrt) ch'a-j dan n'arzistensa completa a la ruso a le temperadure corente. Ël molibden a arduv ël fenòmeno dlë scoriment viscos, ch'a consist an na deformassion proporsional a la caria aplicà e a la durà dl'aplicassion ch'as manifesta ant j'assej inossidàbij.
Ël tungsten a aumenta la durëssa e la goregnità. Ël cobalt e ël vanadi a agrandisso motobin la durëssa. Ël silis, che an cite përsentuaj (comsëssìa almanch ël 0,1%) a l'é present an tuti ij tipo d'assej, a aumenta la durëssa, l'arzistensa a la fatiga e, an përsentuaj apressiàbij (pì che l'1%), l'elasticità; però a fa ëdcò aumenté la fragilità. Ël manganèis, ëdcò chiel sempe present an cite quantità (0,3-0,8%) a aumenta la durëssa, la goregnità e l'arzistensa a la fatiga e al frustagi; an dzorpì, an përsentuaj pì àute, a përmet ëd manten-e la saldabilità ëdcò ant j'assej con d'àute përsentuaj ëd carbòni. L'alumini a giuta la nitrurassion, ch'a aumenta la durëssa ëd surfassa.

Ij tratament tèrmich

Le propietà ëd tanti tipo d'assej a son ameliorà për mojen ëd tratament tèrmich apòsta (an particolar la tempra, la richeuita, la normalisassion, ël rinveniment, la distension, la ricristalisassion) ch'a na modìfico la strutura micro-cristalin-a.

La tempra a l'é ël pì amportant dij tratament tèrmich.
La richeuita e la normalisassion, ch'as fan an scaudand a 750-800°C e peui an sfreidand adasi, a rendo l'assel pì omogeni e fàcil a travajesse, an eliminand le tension anterior dovùe al process ëd produssion e a 'd possìbij lavorassion precedente.
Ël tratament ansema ëd tempra e rinveniment a l'é dit bonìfica.
La ricristalisassion e la solubilisassion, ch'a gavo le tension anterior dovùe al process ëd produssion, a son j'ùnich tratament tèrmich dovrà për j'assej inossidàbij, ch'a peulo pa esse temprà. An particolar, la ricristalisassion a equival a la richeuita e as fa an scaudand a 750-800°C, për peui sfreidé adasi, antant che con la solubilisassion as riva a 1000-1100°C e peui as fa sfreidé an pressa, ëd sòlit ant l'eva.

Tratament tèrmich particolar, ch'a modìfico mach la strutura dël seuli ëd surfassa lassand quasi istessa cola anterior, a son la cimantassion, la nitrurassion, la calorisassion, la cromisassion e d'àutri ancor. Costi tratament as fan an sij tòch già travajà, an scaudandje an dij forn a pòsta a contat con le sostanse ch'a conten-o l'element vorsù, che për difusion a lë stat sòlid a men-a a la formassion ëd na lija sutila.
Motobin dovrà a son la cimantassion, ch'a gionta ëd carbòni e donca a aumenta la durëssa, la nitrurassion, ch'a produv na lija ëd fer e asòt ëd pòchi decimilim ma motobin dura, e la calorisassion, ch'a produv na lija ëd surfassa ëd fer e alumini assè arzistenta a l'ossidassion a càud.

La produssion ëd l'assel e soa stòria

Ij prim métod ëd produssion

La produssion d'assel a constituiss al di d'ancheuj la part prinsipal ëd la siderurgìa, dont la stòria a l'é ancaminà ant ij temp antich con la dëscuverta dla manera 'd tiré fòra ël fer dai sò mineraj, dzortut ematite, siderite, magnetite, con un tipo ëd forn rudimental a tiragi natural alimentà con carbon ëd bòsch.

Vers ël 1200 as son ancaminasse a dovré dij forn pì gròss, a tiragi mecànich aprovigionà da 'd roe idràuliche, con ij quaj as otnìo dle scòrie lìquide, tòch ëd fer a lë stat pastos e cite quantità 'd ghisa a lë stat fondù. Un sécol pì tard a l'é stàit fabricà ël prim granforn, ch'a l'ha rendù possìbil na produssion regolar ëd ghisa, bele che an quantità limità. Ij prim granforn a marciavo a carbon ëd bòsch e a dasìo mach 10 o 12 tonelà 'd ghisa a la sman-a; mach anviron dël 1650 a l'é ancaminasse a dovré ël còch, antant che l'utilisassion dl'aria càuda sofià andrinta a armonta al 1870.
Da la ghisa a l'é otnusse l'assel con un process anventà dël 1740 da B. Huntsman e al di d'ancheuj sorpassà, ch'a ciamava dnans a tut ëd trasformé la ghisa an fer për pudelage; ël fer otnù përparèj a l'era fàit cimanté, visadì scaudà con carbon ëd bòsch për aumenté la përsentual ëd carbòni, e peui fondù an dij griseuj, an manera che ël carbòni surbì a la surfassa a së spantièissa an tuta la lija. As otnìa n'assel al griseul, ëd gran qualità ma tròp car.

Anviron a la mità dël sécol ch'a fa XIX la produssion dl'assel as trasforma mersì a l'aplicassion andustrial dël process termochìmich d'afinassion (o ëd conversion, ant ël cas ëd process con d'aria o ossìgen sofià andrinta) ch'a consist an pràtica ant ël diminuì ël carbòni për ossidassion e ant l'eliminassion d'àutre impurità contnùe ant ël metal fondù.
L'ossidassion dël carbòni a lìbera òssid ëd carbòni che, an agitand ël foson fondù, a contribuiss a l'eliminassion d'àutre impurità gaseuse; d'àutra part, ij prodot insolùbij, pr'esempi la silice a van giù për gravità e a formo le scòrie ch'a surbisso j'impurità metàliche. L'ossìgen ch'a-i fa damanca për la reassion a l'é aprovigionà sia an forma gaseusa (aria o ossìgen pur) che an forma sòlida (òssid ëd fer); le reassion d'ossidassion a son motobin esotèrmiche e a garantisso donca ël calor dont a-i é damanca për manten-e ël foson fondù.
Nopà la tecnologìa dont a l'é realisà ël process d'afinassion a peul esse motobin varià, sia për lòn ch'a toca a le materie prime (ghisa fondùa, rotam, aditiv) che për j'anstalassion e le fas dël travaj.

Ij métod modern

Ël prim métod modern ëd produssion dl'assel a l'é l'ansidit process Bessemer, anventà da Henry Bessemer dël 1856. Costa anvension a l'ha përmetù la produssion d'assel a dij cost relativaman bass. Dël 1878 a l'é stàit anventà ël process Thomas (ciamà parèj dal nòm ëd Sidney G. Thomas). Costi doi sistema a son dij métod a convertidor, ch'a l'é 'l nòm dël contnidor fàit d'assel andoa as dësrola la produssion.

La diferensa antra ij doi métod a restava ant l'arvestiment andrinta dël convertidor: àcid ant ël process Bessemer, bàsich ant ël process Thomas; as trata 'd na diferensa ch'a l'ha dle conseguense ant la formassion dle scòrie. Con n'arvestiment àcid ël silis a l'ha 'l ròl d'element termògen (an ossidand-se a lìbera ël metal fondù), antant che le scòrie e j'eventuaj aditiv a elìmino fòsfo e sòfro; con l'arvestiment bàsich ël ròl d'element termògen a passa al fòsfo, ch'a l'é eliminà mach apress la decarburisassion total: prima dla colà a venta donca carburé torna ël metal fondù an giontandje 'd ghisa.

Ij process àcid a permëtto nen d'eliminé dël tut ël sòfro e ël fòsfo e për sòn, an pràtica, ël process Bessemer as deuvra pì nen. Nopà, ël process Thomas, bele che sorpassà da dle técniche pì moderne, as deuvra ancor an vàire pòst an Euròpa rich ëd mineraj fosforos.

Dël 1865 a l'é stàit përfessionà un procediment ëd tipo diferent e pì complicà, ël process Martin-Siemens. A diferensa da j'àutri doi, an cost-sì l'operassion a l'é motobin longa (8 o 10 ore contra 10 o 15 minute), ma la contenensa dël forn a l'é motobin pì granda. Për aumenté la produssion, Benjamin Talbot a l'é stàit ël prim a fabriché dij forn për la produssion continua a Pencoyd, an Pennsylvania, ant ël 1899. Ël process Martin-Siemens a l'é ancor motobin dovrà ant ij pòst andustrialisà rich ëd rotam ëd fer e ëd combustìbil: a-i fa damanca da 500 a 1200 milion ëd calorìe për minca tonelà d'assel fabricà.
Apress la prima guèra mondial a l'é ancaminà la produssion d'assej speciaj për mojen d'afinassion al forn elétrich, un process ch'a jë smija motobin a col ëd Martin-Siemens ma basà an s'un forn elétrich a arch o a andussion ch'a riva a 'd temperadure motobin àute e a përmet n'afinassion përfeta. Ëdcò an cost tipo d'afinassion as deuvro dij rotam ëd fer.

L'usage d'ossìgen al pòst ëd l'aria an tuti costi process a l'ha mnà apress la sconda guèra mondial a përfessioné dij neuv métod ëd conversion basà an sël sofié ossìgen ëd gran purëssa. Ël protòtip ëd costi process a l'é l'ansidit process LD. J'avantagi d'ës métod, ch'a l'ha 'n ròl ëd prim pian ant la produssion dl'assel an tut ël mond, a consisto an na pì granda qualità dl'assel, un pì cit cost ëd gestion (përchè a-i é nen damanca ëd combustìbil) e ant un pì bel fé për depuré ij prodot ëd combustion, comprèise le fum dla feriera. Ël sistema LD a deuvra anviron la mità dij rotam ëd fer dovrà dai forn Martin-Siemens e a lassa donca a disposission na gran quantità 'd rotam da esse dovrà ant ij forn elétrich tradissionaj.

Le feriere

Ël prodot final an na feriera a consist d'assel an lingòt, ma le diferense prinsipaj antra 'n tipo d'anstalassion e n'àutr a son ant ël material ëd partensa e ant ël tipo ëd process dovrà. Si cost-sì a l'é al convertidor, la feriera a l'é dita ëd conversion; s'a l'é al forn Martin-Siemens, as trata 'd na feriera su sòla.

A sconda dël tipo d'anstalassion a resta ëdcò organisà 'd fasson diferenta la disposission dij repart ausiliar ch'as òcupo 'd carié, dla colà, dla manutension dj'angign e dij servissi generaj.

Le feriere ch'a deuvro ij convertidor Thomas a son caraterisà da l'usage 'd ghisa fondùa tanme material ëd partensa; për sòn, ëd sòlit a son costruìe da banda dij granforn. As deuvro almanch doi convertidor e l'assel fabricà a l'é peui colà ant le lingotere piassà ant le tampe 'd colà da 'd gròss sigilin trasportà da 'd gru a cher-pont.
D'àutri repart essensiaj an na feriera a conversion a son coj dle sofiante, ch'a fornisso d'aria comprimùa për l'ossidassion dla ghisa ant ij convertidor, e col për la preparassion dj'arvestiment, dont ël consum a l'é motobin gròss.

Le feriere su sòla, ch'a peulo dovré ij process àcid o bàsich, an dzorpì dla ghisa lìquida a deuvro tanme material ëd partensa ëdcò rotam e mineraj ëd fer. An dzorpì dij repart ëd preparassion e ëd finidura, ch'a smijo a coj dle feriere a conversion, a l'han n'amportansa particolar ij gasògen, ël repart ëd caria, ël sistema ëd riscaudament e j'arcuperador ëd calor.
La feriera elétrica as diferensia da cola su sòla për ël tipo ëd forn, ch'a peul esse a arch o a andussion.

La conomìa gropà a l'assel

La produssion organisà su scala andustrial ëd l'assel, ancaminà an Anghiltèra vers ël 1850, a l'é spantiasse an pressa ant ij pòst prinsipaj dl'Euròpa ossidental e ant jë Stat Unì 'd Mérica. Fin-a al 1930 an coste region as fabricava l'85% ëd tuta la produssion mondial. Costa preminensa a l'era dovùa al livel ëd dësvlup tecnològich e andustrial e un ròl fondamental a l'ha giugalo la disponibilità d'arzerve bondose 'd materie prime (mineraj ëd fer e còch). A l'é për lòn che j'anstalassion siderùrgiche a j'ero butà o bin davzin a le min-e 'd carbon, parèj che an Pennsylvania e ant la Ruhr, opura davzin a cole 'd mineral, coma an Loren-a; pì da ràir, davzin a tute doe, tanme an Gran Brëtagna.
Na vira ch'as decidìa ëd buté su n'anstalassion, le polìtiche ëd provisionament dle vàire siderurgìe a restavo angagià ansima a 'n temp longh.

L'arvolussion dël process ëd produssion

Fin-a a la sconda guèra mondial, la produssion a l'era fàita coj convertidor Bessemer e Thomas, con ël forn Martin-Siemens o con ël forn elétrich. Le cite potensialità ëd coste anstalassion e ël fòrt chërse dël consum mondial a l'han ëmnà vers j'agn 1950 a na vera arvolussion dël sicl siderùrgich, dont le caraterìstiche essensiaj a son lë sfrutament ëd min-e pì riche, për la pì part localisà ant ël Ters Mond, e dzortut l'amponse an pressa dij neuv process ëd produssion ëd l'assel për mojen dël sofi dl'ossìgen e dla laminassion continuà.

Gropà a lë sfrutament ëd le min-e ant ël Ters Mond a l'é lë spantiament ëstragròss dël comersi mondial dle materie prime; sòn a l'é stàit rendù possìbil ëdcò da l'aumenté dël tonelage dle nav, lòn ch'a l'ha semplificà ij problema dël provisionament e sbassà ij cost ëd traspòrt. Sòn a l'ha avù dle conseguense an sle localisassion dj'amprèise siderùrgiche, che a tendo a esse tramudà an sle còste dël mar.
D'àutra part ij neuv process e mòdoj ëd produssion, ëd potensialità stragròsse, a esalto ij prinsipi dla conomìa dë scala e a përmëtto ëd produssion motobin pì competitive che cole ch'as podìo avèisse coj process tradissionaj.
An dzorpì dle grande amplicassion tecnològiche, a intro an gieugh ëd gròsse chestion d'órdin finansiari.

L'assel tanme andicator econòmich e tecnològich

L'espansion dla produssion e dël consum d'assel a resta tra ij mej andicator pr'ëmzuré ël dësvlup nen mach econòmich ma ëdcò tecnològich. An efet, as conòsso bin le liure antra consum d'assel e dësvlup ëd la produssion andustrial e ëdcò la relassion ës-ciassa antra la chërsùa dle réndite e ël dësvlup dël consum dij prodot siderùrgich. L'anàlisi empìrica a l'ha fàit vëdde an manera ciàira che ël rapòrt antra l'aumenté dël consum d'assel e l'aumenté dle rèndite (elasticità) a tend a agrandisse con la chërsùa dël sagg d'aument ëd le rèndite. D'àutra part, l'elasticità a tend a diminuì na vira rivà a 'd livej ëd dësvlup conòmich àut. Ansima a 's rëscontr a son ëstàit elaborà vàire modej previsionaj për antivëdde l'evolussion dël consum.

L'evolussion tecnològica e soe conseguense

Da banda dle trasformassion ëstruturaj, a-i son ëstaje ëdcò d'àutri grand progress ant l'evolussion dle tecnologìe. Le tape pì significative a son arpresentà da l'antrodussion dla colà continuà e da l'amponse dij neuv process d'ardussion direta dël mineral. Sòn a fa capì ël dësvlup ecessional dla produssion mondial, passà da 95 milion ëd tonelà dël 1930, a 189 milion ëd tonelà ant ël 1950 e a 696 milion ëd tonelà dël 1973.

Ant la curnis dle lavorassion sucessive dl'assel, visadì dzortut ëd la laminassion, l'evolussion tecnològica a l'ha provocà dij gròss cangiament ant l'amportansa relativa dij vàire tipo ëd prodot.
Ëd conomìe dë scala armarchèivoj as son otnusse dzortut ant ël setor dij laminà pian (frise, lamiere, lamierin). Sòn, ansema a na bon-a ameliorassion qualitativa dla produssion, a l'ha mnà a 'n process ëd sostitussion dij laminà longh (assaj, trav, profilà) con laminà pian ant un nùmer viaman pì gròss d'usage. A-i son vàire esempi 'd sòn: la sostitussion dël tlé con la scòca portanta ant le viture; dij profilà laminà con dij profilà otnù con la piegadura ëd frise ëd lamiera; dij tubo laminà sensa saldadura con dij tubo saldà otnù da frise e lamiere.

As peul donca s-ciairesse n'amportansa pì gròssa dij laminà pian an coj pòst anté ch'a-i é un fòrt dësvlup conòmich, andoa a-i é n'orientament marcà vers dij consum privà ëd ben ch'a duro. An tratand-se ëd produssion d'àuta tecnologìa caraterisà da n'àut valor giontà, la produssion ëd laminà pian (motobin dovrà ant l'andustria dle viture, dla meinagerìa elétrica, ant le costrussion navaj e an d'àutri setor amportant d'atività produtiva) a sotlinia ëdcò ël livel tecnològich argionzù. D'àutra part, na ciàira prevalensa ëd laminà longh ant ël consum total d'assel a peul esse sign ëd n'evolussion ancor pòch marcà, tìpica dle fas ëd decòl andustrial o ëd na domanda ancor orientà dzortut vers le grande euvre pùbliche (infrastruture, ferovìe) e j'andustrie ëd base.

L'adatament ëd le caraterìstiche dij prodot siderùrgich a j'arceste dj'andustrie consumatris a l'ha përmëtù a 's prodot ëd goerné na posission ëd preminensa tanme material ëd base an tante atività. An efet, chiel a l'é present pa mach ant ij setor tradissionaj (agricoltura, traspòrt, edilissia, meinagi) ma a l'ha pijà dle posission d'amportansa an dij setor pì modern, tanme l'eletrònica e la missilìstica. Costa supremassìa a ven da le caraterìstiche fìsiche particolar dij prodot siderùrgich, prima ëd tut l'arzistensa mecànica. Al di d'ancheuj a l'é possìbil produve d'assej con carie dë s-ciapura motobin àute, bon an particolar a la costrussion d'euvre destinà a soporté ëd greve solecitassion an vàire condission d'esercissi. Ij progress otnù ant ël legeriment dl'assel e ël conseguent àut rapòrt antra l'arzistensa e ël pèis a përmëtto ëd dovrelo an dij setor che prima a j'ero esclusiv dij materiaj tradissionaj, për esempi ant l'edilissia (costrussion dë struture portante ëd fabricà sivij e andustriaj) e ant la viabilità (viadòt, pont ëstradaj e feroviari, dzorelevà).

Ël dësvlup ëd la produssion mondial

Ël dësvlup ëstragròss dla produssion mondial a l'é ancaminà vers ël 1930.

A parte dal 1950 ël Giapon a l'é un dij pòst andoa la produssion a l'é aumentà 'd pì, bele che an mancansa ëd materie prime. Sò grand compless produtiv a l'é basà scasi tut ansima a dë stragròsse anstalassion costere a sicl antëgral, ch'a sodisfo la domanda anterior e a përmëtto ëdcò dj'esportassion. Ëdcò ant l'Union Soviética a j'era staje un gròss dësvlup produtiv, rendù possìbil da la bondansa 'd materie prime e le rèide priorità assignà a j'anvestiment ant l'andustria pesanta. N'aument dla produssion a l'é argistrasse ëdcò ant l'Union Europenga.
Ant jë Stat Unì, nopà, l'espansion a l'é stàita pì cita, dagià che ël gròss ëd jë sfòrs ant j'anstalassion a l'avìo falo ant j'agn antra le doe guère mondiaj: an efet, a la fin dj'agn 1940 a l'avìo na capassità produtiva ëd pì che 90 milion ëd tonelà. A coste as son giontasse ëd capassità për d'àutre 45 milion ëd tonelà ant j'agn 1950 e mach ëd 15 milion ëd tonelà ant ij des agn apress, bele che ant l'istess temp j'anvestiment a son aumentà dël 59%.