Cesare Lombroso
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
 Psichiatra e antropòlogh, fondador dla siensa criminal. Lombroso a l'era malavi d'angina pectoris e a l'é mort a l'amprovista a Turin ël 19 d'otóber dël 1909. Soa cariera[modìfica | modifiché la sorgiss]Lombroso a l'ha studià a Pàdoa, Vien-a e Paris e dël 1862 a l'é dventà professor dë psichiatrìa e medzin-a legal a l'Università 'd Pavìa, peui a l'é vnù diretor dël manicòmi a Pésaro.
Pì tard a l'é stàit professor ëd medzin-a legal e dë psichiatrìa a Turin, anté che ai 25 d'ost 1906 a l'ha pijà la càtedra d'antropologìa criminal. A soa mòrt a l'ha ofert soa testa al musé d'antropologìa criminal ëd Turin. Soe teorìe[modìfica | modifiché la sorgiss]L'idèja ch'a sta a la bas ëd soa produssion psichiàtrica e ëd soa teorìa dl'atavism a nass da l'osservassion d'anomalìe anatòmiche an sël cran d'un criminal, un monsù Vilella ëd Motta Santa Lussìa an Calabria, che chiel a avzin-a a la conformassion dle sumie. Soa teorìa a l'é che un delinquent, dzortut s'a l'é fòl, a l'é 'n sogèt aretrà ant la scala dl'evolussion ëd Darwin e ij sò delit a nasso da 'd rason biològiche. Parèj a riva a classifiché ij criminaj conforma a na rèida tipologìa antropològica, an fasend distinsion antra delinquent ocasionaj, d'abitùdin, nà (istintiv e për tendensa), passionaj e malavi 'd ment, e a la teorisassion dle tare arditarie congénite tanme càusa prima dij delit. Ansema a Giulio Cesare Ferrari, Lombroso a peul esse considerà un fondador dla scòla positiva dël drit penal. An particolar, a sostnìa le càuse andividuaj o antropològiche dij delit e lë bzògn che ël deliquent a fussa soagnà pì che punì. Lombroso a l'era duvert a j'idèje sossialiste e a l'avìa fiusa ant ël but umanitari dël progress sientìfich. Soa euvra a rintra ant la curnis pì spantià ëd cola coltura europenga che ant le dariere desen-e d'agn dël sécol ch'a fa XIX a l'ha travajà për arporté la psicologìa e l'antropologìa andrinta a le siense sperimentaj. La crìtica moderna[modìfica | modifiché la sorgiss]Al di d'ancheuj l'euvra ëd Lombroso a l'é considerà veja e an vàire aspet trompeusa, an rason ëd sò biologism esasperà, che an na mzura pì cita a l'era già present ant ij travaj d'Auguste Comte.
J'aspet pì mecanicista ëd soa classificassion dij delinquent a son considerà infondà da na mira sientìfica.
A l'é stàit ëdcò armarcà che soe teorìe a dasìo l'andi a 'd pretest rassista, e an efet cheidun-e ëd lor a son ëstàie arpijà dal drit penal nasista. Euvre prinsipaj[modìfica | modifiché la sorgiss]
|
