 Coertin-a ëd n'edission dl'arvista De Stijl (an lenga olandèisa "Lë Stil") a l'é n'arvista fondà dël 1917 a Lèida (Pais Bass) da Theo Van Doesburg e Piet Mondrian. Për estension as costuma ciamé "De Stijl" ëdcò tut ël moviment nassù dantorn a st'arvista dl'art e architetura neoplasticista. L'arvista a l'ha chità soe edission l'ann dòp la mòrt ëd Van Doesburg, dël 1932.
Al prinsipi j'autor dël De Stijl a l'ero concentrasse sna discussion filosòfica s'ël model da dovré për ëspieghè e capì 'l còsm e la natura. J'arserche dë sti artista a son peui servìe a dësvlupé 'l langagi neoplasticista, dësgropà da tute j'art, ma aplicàbil (e aplicà) a tute j'art, n'echilibri visual ch'a dovìa esse piasos e sempi për porté ël boneur ant la vita 'd minca dì. J'esperiense dël grup olandèis a l'han motobin anfluensà j'anvanguarde ch'a l'han peui formà 'l Moviment Modern.
De Stijl a pija 'l cubism e a lo estremisa, a sorpassa tùit ij còdes formaj clàssich e a teorisa l'assimetrìa e la disarmonìa, a arfuda la prospetiva (considerà fàussa), a esalta la projession ortogonal e a antroduv torna la machëtta ant la progetassion architetural.
Ant la prima surtìa ëd De Stijl a son stàit listà ij pont fondamentaj dla corent, grassie a l'euvra ëd Van Doesburg, an particolar. Cost a l'é 'l manifest dël 1918:
« A-i é na veja e neuva cossiensa dël temp.
- Ël vej a l'é gropà a l'andividual. Ël neuv a l'é gropà a l'universal. La lòta dël sìngol contra l'universal as dësvèila ant la guèra mondial tanme ant j'art dël dì d'ancheuj.
- La guèra a crasa 'l vej mond e sòj contnù: la dominassion d'un sìngol an minca stat.
- La neuva art a l'ha mnà anans lòn che la neuva cossiensa dël temp a conten: n'echilibri fra universal e andividual.
- La neuva cossiensa a l'é pronta a capì la vita interior tanme cola esterior.
- Le tradission, ij dògma e l'andividualism a son contra sta realisassion.
- Ij fondator dl'art neoplàstica a arciamo donch tùit coj ch'a chërdo ant l'arfoma dl'art e dla coltura, për dësblé j'ostàcoj al dësvlup, tanme coj che ant l'art neoplàstica (abolend la forma natural) a l'han dësblà tut lòn ch'a ostàcola la ciàira espression d'art, l'arzultà pi àut ëd tute le nossion d'art.
- J'artista d'ancheuj a son stàit possà an tut ël mond da la midema cossiensa e donch a l'han pijà posission da na mira anteletual contra la dominassion dël dëspotism andividual. Lor a l'han donch simpatìa për tùit coj ch'a travajo për la formassion ëd n'unità antërnassional dla Vita, dl'Art, dla Coltura, sia anteletualman che materialman.
- J'edission mensij ëd "Lë Stil", fondà con ës but-sì, a tento 'd rivé a la neuva saviëssa dla vita ëd na fasson precisa.
- La cooperassion as peul fé an:
- Spediend, con ël nòm, l'adrëssa e la profession a j'editor ëd "Lë Stil".
- Spediend d'artìcoj ëd crìtica filosòfica, architetural, sientìfica, literaria e musical o d'arprodussion.
- Voltand d'artìcoj an vàire lenghe o spantiand ij pensé publicà an "Lë Stil".
Signature dj'atuaj redator:
THEO VAN DOESBURG, Pitor.
ROBT. VAN 'T HOFF, Architet.
VILMOS HUSZAR, Pitor.
ANTONY KOK, Poeta.
PIET MONDRIAN, Pitor.
G. VANTONGERLOO, Scultor.
JAN WILS, Architet. »
|
|
|
.jpg)
