Gerrit Rietveld

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Architet.
Gerrit Rietveld a l'é nassù a Utrecht, Pais Bass, ël 24 Giugn 1888 e a l'é mòrt belelì ël 25 Giugn 1964. A l'ha ancaminà da minusié e a l'é dventà un dij pì amportant architet dël Sécol XX con soa ativa partissipassion al moviment De Stijl dl'architetura neoplasticista.

Vita

Rietveld a l'é nassù a Utrecht dël 1888, sò pare a l'era minusié. A l'ha chità la scòla a 11 agn për andé a travajé con sò pare e a l'ha fàit le scòle seiran-e prima d'andé a travajé da disegnator për C.J. Begeer, un bisotié d'Utrecht, dal 1906 al 1911. Quand che peui a l'ha duvertà sò pròpi laboratòri da minusié dël 1917, Rietveld a l'ha amparà a disegné, pituré e fabriché dle machëtte daspërchiel, e a l'é intrà ant ël mërcà dla mobilia.

Rietveld a l'ha disegnà soa famosa "Cadrega Rossa e Bleuva" dël 1917. An sperand che soa euvra a podèissa esse peui prodovùa an massa pitòst che esse fàita a man, Rietveld a l'ha mirà a realisé na ròba sempia. Dël 1918 a l'ha tacà con na fàbrica 'd mobilia pì gròssa e, dòp avèj conossù 'l moviment dël De Stijl a l'ha cangià le vernis ëd soa cadrega. A ven mèmber dël neoplasticism dël 1919, l'istess ann quand ch'a l'é dventà architet.

Ij contat ch'a l'ha otnù grassie al De Stijl a l'han përmëttùje d'espon-e fòra d'Olanda. Dël 1923 Walter Gropius a l'ha anvità Rietveld a espon-e a la Bauhaus. A l'ha disegnà so prim edifissi dël 1924, la Ca Rietveld-Schröder, an colaborassion ës-ciassa con ël comitent Truus Schröder-Schräder. Batìa a Utrecht al cìvich 50 ëd contrà Prins Hendijlaan, sta ca a l'avìa 'n pian-tèra normal, ma sò prim pian a l'é rivolussionari, sensa muraje fisse, ma con trames ch'a sglisso e ch'a creo e a cangio jë spassi dle stansie. Ës proget a smija squasi na version 3D dle piture ëd Mondrian. La cà a rintra ant ij Ben dël Géner Uman dl'UNESCO dal 2000. L'angagg ëd la fija ëd Schröder ant la realisassion dla ca a la anfluensrà motobin, e chila-sì a dventrà un-a dle prime fomne architete an Olanda.

Rietveld a l'ha bandonà ël "De Stijl" dël 1928 e a l'ha batì conforma në stil architetural pì fonsionalista. L'istess ann a l'ha pijà part al Congess Antërnassional d'Architetura Moderna. Da la fin dj'agn 1920 a l'ha fàit d'arserche sle ca popolar, sij meud ëd produssion bon pat, ansima a 'd neuv materiaj, sla prefabricassion e sla standardisassion. Dël 1927 a sperimentava già con le lòse ëd ciman prefabricà, un material motobin foravìa a col temp. Tutun dj'agn 1920 e 1930 a l'ha arseivù mach ëd travaj da 'd privà sitadin e mach da j'agn 1950 a l'ha podù pratiché soe idèje progressiste sle ca popolar, ant di proget a Utrecht e Reeuwijk. Riteveld a l'ha disegnà la Cadrega Zigh-Zagh dël 1934 e a l'ha ancaminà a progeté ël Musé Van Gogh a Àmsterdam, ch'a l'é stàit livrà dòp soa mòrt.

Dël 1951 Rietveld a l'ha organisà n'esposission retrospetiva sël moviment neoplasticista ch'a l'é stàita tnùa a Àmsterdam, Venessia e New York. A l'é donch nassù 'n gròss anteresse për soa eunra. Ant j'agn apress a l'ha arseivù vàire prestigiose comission, dont ël pavajon olandèis a la Bienal ëd Venessia dël 1953, j'academie d'art a Àmsterdam e Arnhem e la stansia për le conferense stampa ant ël palass dl'UNESCO ëd Paris. Ël "Pavajon Sonsbeek", progetà për l'esposission ëd cite scolture a la Tersa Esibission dë Scoltura Antërnassionl al Parch Sonsbeek ëd la sità d'Arnhem dël 1955, a l'é stàit montà torna con dij neuv materiaj al Kröller-Müller Museum dël 2010.

Për gestì tùit ij proget ch'a arseivìa ant j'agn finaj ëd soa cariera, dël 1961 Rietveld a l'ha angagià j'architet Johan Van Dillen e J. Van Tricht e a l'ha batì senten-e 'd ca, dont tante ant la sità d'Utrecht. Sò stil neoplasticista a l'é stàit arfudà dai rassionalista, ma a l'é tornà ëd mòda durant j'agn 1950, tranta agn dòp che chiel con d'àutri a l'avìo anventalo.