Gibiltèra

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Gibiltèra (Gibraltar an anglèis e an spagneul) a l'é un possediment dël Regn Unì al sud dla Penìsola Ibérica.
A l'ha na surfassa ëd 6,5 km² e a conta 27.925 abitant (2005).

Geografìa[modìfica | modifiché la sorgiss]

Gibiltèra as treuva an sla còsta europenga dla Strèita ëd Gibiltèra, ch'a separa ël Mar Mediterani e l'Océan Atlàntich. Sò teritòri a l'é formà da na cita penìsola dominà da la Ròca ëd Gibiltèra (àuta 426 méter).

Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]

La Ròca ëd Gibiltèra

Ël nòm ëd Gibiltèra a deriva da Jabal Ţāriq (جبل طارق), ch'an lenga àraba a veul dì "Mont ëd Tariq", ël prim àrabo che, dël 711, a l'ha ancaminà la conquista àraba dla Spagna.
J'anglèis e j'olandèis a l'han ocupà Gibiltèra dël 1704 (Guèra 'd sucession ëspagneula). Dël 1713 ël Tratà d'Utrecht a l'ha dàit Gibiltèra a l'Anghiltèra.

Dël 2009 Gibiltèra a l'é surtìa da la lista grisa dij paradis fiscaj ëd l'OCDE e apress a l'ha sot-signà d'acòrd dë scambi d'anformassion fiscaj con 26 pais.

Ij rapòrt con la Spagna[modìfica | modifiché la sorgiss]

La Spagna a l'ha sèmper rivendicà ël possess ëd Gibiltèra, ma j'abitant ëd Gibiltèra a son nen d'acòrdi.

La frontera antra Gibiltèra e la Spagna a l'é stàita sarà da Franco ant ël 1969. A l'é dovusse speté le negossiassion për l'intrada dla Spagna ant l'Union Europenga për ch'a fussa torna duvertà: dël 1982 për ij pedon e dël 1985 për le viture.
Dël 2002, pì ch'ël 98% dj'eletor a l'ha votà për resté con ël Regn Unì.

Conomìa[modìfica | modifiché la sorgiss]

Dël 2012 Gibiltèra a l'ha marcà na chërsùa econòmica dl'8%.

Lenga[modìfica | modifiché la sorgiss]

La lenga offisial a l'é l'anglèis. Ël dialèt local as ciama llanito e a l'é na mës-cia dë spagneul e d'anglèis.

Organisassion polìtica[modìfica | modifiché la sorgiss]

Ël ministr cap ëd Gibiltèra a l'é Fabian Picardo.

Anliure esterne[modìfica | modifiché la sorgiss]