Jerzy Łoś

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Matemàtich. Jerzy Łoś‎ a l'era nassù a Lwów (al di d'ancheuj Lviv) ai 20 ëd mars dël 1920 e a l'é mòrt a Varsavia al 1m ëd giugn dël 1998, doi agn apress ch'a l'era rivaje un grev colp ël servel. Dël 1937 a l'era intrà a l'Università Jan Kazimierz dë Lwów, ma ij sò studi a son ëstàit anterompù doi agn pì tard da lë s-ciòp dla sconda guèra mondial. Dël 1945 a l'ha arpijà a studié a l'Università Maria Skłodowska-Curie a Lublin e dël 1947 a l'ha pijà la làurea an filosofìa con la tesi Podstawy analizy metodologicznej kanonów Milla (Ij fondament ëd n'anàlisi metodològica dël métod ëd Mill). Peui a l'ha tramudà a Wrocław, anté che na partìa ëd matemàtich motobin ativ (dont H. Steinhaus, B. Knaster e E. Marczewski) a j'ero an camin ch'a butavo an pé un neuv dipartiment. Dël 1949 Łoś a l'ha pijà ël dotorà an siense a l'Università ëd Wrocław. Soa tesi, Teoria matryc logiki wielowartościowej (Teorìa dle tàule ëd vrità për lògiche a vàire valor) a l'avìa scrivula sota la supervision ëd Jerzy Słupecki. Dël 1955 a l'ha arseivù da l'Anstitù ëd matemàtica dl'Academia polonèisa dla siensa ël tìtol ëd dotor ëd siensa an matemàtica. Cost-sì a l'era un tìtol che për chèich agn durant ël perìod ëstalinista a l'avìa rampiassà ël tradissional tìtol polonèis d'abilitassion. La tesi d'abilitassion ëd Łoś a l'era fàita da doi artìcoj: The algebraic treatment of the methodology of elementary deductive systems e On the extending of models. Dël 1957 a l'ha arseivù ël tìtol ëd profesor zwyczajny e dël 1964 a l'é stàit elegiù mèmber ëd l'Academia polonèisa dle siense. Soa cariera Durant soa cariera, Łoś a l'ha tramudà e cangià ëd pòst ëd travaj assè soens. A l'ha ancaminà a Lublin, peui a l'ha tramudà a Wrocław. Dël 1951, durant j'agn ëd la pianificassion sentralisà ant ij pais comunista, l'Anstitù ëd matemàtica dl'Academia polonèisa dle siense a l'ha decidù ëd dësvlupé l'àlgebra an Polònia. Łoś a l'é stàit antlora mandà a Toruń, ancarià ëd creé na session an àlgebra: ansema ai sò student J. Słomiński, E. Sąsiada e S. Balcerzyk a l'é riussì a creé da zero un fòrt sènter d'arserca. Dël 1961, a l'é andàit a Varsavia, anté ch'a l'ha travajà an tre anstitù: l'Anstitù ëd filosofìa, l'Anstitù ëd matemàtica e a la fin a l'Anstitù d'anformàtica. Durant soa vita Jerzy Łoś a l'ha arseivù vàire onor e premi e a l'ha coatà tanti ufissi amportant d'organisassion sientìfica. Për esempi, dal 1979 al 1983, a l'é stàit pressident ëd la Division ëd lògica, metodologìa e filosofìa dla siensa ëd l'Union antërnassional dë stòria e filosofìa dla siensa. Sò travaj J'anteresse d'arserca ëd Łoś a j'ero motobin ëspantià e a l'han cangià durant ël cors ëd soa cariera. Łoś a l'ha publicà d'artìcoj ëd filosofìa, lògica matemàtica, àlgebra, teorìa dla probabilità e an sij fondament matemàtich dla conomìa. An tuti costi setor a l'ha esercità na fòrta anfluensa. Dël 1962 a l'é stàit anvità a parlé ëd sò travaj an sij fondament ëd la teorìa dla probabilità al rëscontr antërnassional dij matemàtich a Stocòlma. Łoś a l'era nen un ëd coj matemàtich ch'a dimostro 'd teorema ëd gran dificoltà técnica; pitòst, soa fòrsa prinsipal a l'era cola ëd fé d'osservassion amportante e ëd dé le definission ëd neuve nossion fondamentaj. La lògica matemàtica Sò travaj a l'ha anspirà ëd neuve diression d'arserca an vàire branche dla lògica matemàtica. Për esempi, a l'é stàit antra ij prim a studié la teorìa dij modej e a l'é an cost setor ch'a l'ha tirà fòra soa contribussion pì avosà: a l'ha antroduvù la nossion d'ultraprodot dë struture e a l'ha dimostrà ël teorema fondamental dj'ultraprodot ant l'artìcol Quelques remarques, théorèmes et problèmes sur les classes définissables d'algèbres dël 1955. La nossion d'ultraprodot a l'ha trovà vàire aplicassion ant la teorìa dij modej e an d'àutre branche dla lògica matemàrica e pì an general dla matemàtica, për esempi an teorìa dj'ansem, an àlgebra, an anàlisi nen ëstàndard e an geometrìa. Cost concet a l'é restà për un përfond ëd temp l'utiss pì potent an teorìa dij modej. Ant l'artìcol On the categoricity in power of elementary deductive systems and some related problems, a l'ha smonù la nossion për na teorìa del prim órdin d'esse categòrica an potensa (cost concet a l'é stàit ëdcò antroduvù, ëd fasson indipendenta, da R.L. Vaught). A l'é stàit Łoś ch'a l'ha formolà l'avosà congetura che na teorìa dël prim órdin numeràbil categòrica an na cardinalità pì che numeràbil a l'é categòrica an tute le cardinalità pì che numeràbij. La solussion positiva ëd costa congetura a euvra ëd M. Morley e la solussion ëd S. Shelah dla generalisassion dla congetura ëd Łoś a lengage pì che numeràbij a l'han ëmnà a la creassion dla teorìa dla stabilità. L'àlgebra Soe contribussion prinsipaj ant l'àlgebra a son ëstàite a la teorìa djë strop abelian e a lë studi djë strop ësclint; a l'é dovù a chiel ël concet ëd sequensa generatris ëd fasson arditaria. La conomìa matemàtica Sò tramud da Toruń a Varsavia a l'ha marcà un cangiament amportant ant j'anteresse d'arserca ëd Łoś, da la matemàtica pura a la conomìa matemàtica. Për vàire agn a l'é stàit motobin ativ ant ël setor, an publicand apopré vint artìcoj e an fasend ël supervisor ëd disdeut dissertassion ëd dotorà. Un dij sò anteresse prinsipaj an cost perìod a l'era lë studi dl'echilibri ant ij modej ëd von Neumann dij process conòmich. L'angagg sossial Ansema al conomista Cezary Józefiak, ant j'agn 1970 Łoś a l'ha butà su un seminari andoa a partissipavo vàire conomista avosà e anté che ij partissipant a disìo an libertà soe opinion ansima a 'd chestion conòmiche e polìtiche ëdcò dlicà; soens j'armarche ch'a vnisìo fòra a j'ero crìtiche vers ël regim comunista al podèj. Cand ël sindicà Solidarità a l'ha ancaminà soa lòta, soens Łoś a l'ha smonù sò consèj e soe idèje ai travajeur. A pòrto sò nòm Teorema ëd Łoś.

Aiuto per la lettura Ayuda para la lectura Help for Reading Rintré ant la Piòla Contaté j'Aministrator Lìber për Amprende Coression ortogràfica Tastadura piemontèisa Portaj e Proget Agiut pr'ij Contributor Travajòt sempi