Langhèt

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Ël langhèt (o ëdcò langareul) a l'é un dialèt dla Lenga piemontèisa parlà ant la region stòrica dle Langhe. A l'é un dij dialèt orientaj dël Piemontèis e a l'ha dj'influense dla Lenga lìgura e dj'arcaism ch'a lo rendo un pòch diferent da d'àutre variant ëd costa lenga-sì. Vàire studios a diso che ël monregalèis (ël dialèt dël Mondvì) a farìa part ëd costa varietà.

Caraterìstiche[modìfica | modifiché la sorgiss]

Tra le vàire caraterìstiche ch' i trovoma ant ël langhèt a-i peulo essje:

Passagi d'la /a/ tònica a la /o/ duverta (A tònica velarisà):
- muraja > muròja
Passagi d'la /s/ a la /sc/ tìpica lìgura:
- seurte > scieurte
Passagi d'la /l/ a la /r/, tìpich ëd tanti dialèt conservativ dël Nòrd Italia:
- ël can > ër can
- Alba > Arba
Passagi d'la /s/ a la /z/:
- Srèj > Zré
- ëd sà > ëd zà
Trasformassion dël Latin /ct/ in /cc/:
- neuit > neucc
Dle vire la /u/ a dventa /i/ e la /i/ as trasforma ant un ditongh:
- Turin > Tirèin
Ij grup consonant latin /bl/ e /pl/ as trasformo an /c/ dossa:
- pieuve > cieuve (lìgur: ciêuve)
- bianch > gianch (lìgur: gianco)
El sòn /g/ a peul dventé /z/
As treuvo paròle diferente d'la parlà stàndard:
- Vardé = Baiché (confronté l'ossitan beicar)
- Andova = a landa
As deuvra pì 'd soens la negassion pa che nen

Ma s'i contoma pa cole particolarità fonétiche e lessicaj, la sintassi a l'é pitòst fidela a la koinè piemontèisa e bin diferenta da cola lìgura.

Proverbi an langhèt[modìfica | modifiché la sorgiss]

S'o sraina ëd neucc, ër bel tèimp o dura paid ëd in euv cheucc.

Visadì: S' a dventa bel ëd neuit, ël bel temp a dura bele coma 'n euv cheuit.