|
Ël langhèt (o ëdcò langareul) a l'é un dialèt dla Lenga piemontèisa parlà ant la region stòrica dle Langhe.
A l'é un dij dialèt orientaj dël Piemontèis e a l'ha dj'influense dla Lenga lìgura e dj'arcaism ch'a lo rendo un pòch diferent da d'àutre variant ëd costa lenga-sì.
Vàire studios a diso che ël monregalèis (ël dialèt dël Mondvì) a farìa part ëd costa varietà.
Tra le vàire caraterìstiche ch' i trovoma ant ël langhèt a-i peulo essje:
- Passagi d'la /a/ tònica a la /o/ duverta (A tònica velarisà):
- Passagi d'la /s/ a la /sc/ tìpica lìgura:
- Passagi d'la /l/ a la /r/, tìpich ëd tanti dialèt conservativ dël Nòrd Italia:
- ël can > ër can
- Alba > Arba
- Passagi d'la /s/ a la /z/:
- Trasformassion dël Latin /ct/ in /cc/:
- Dle vire la /u/ a dventa /i/ e la /i/ as trasforma ant un ditongh:
- Ij grup consonant latin /bl/ e /pl/ as trasformo an /c/ dossa:
- pieuve > cieuve (lìgur: ciêuve)
- bianch > gianch (lìgur: gianco)
- El sòn /g/ a peul dventé /z/
- As treuvo paròle diferente d'la parlà stàndard:
- Vardé = Baiché (confronté l'ossitan beicar)
- Andova = a landa
- As deuvra pì 'd soens la negassion pa che nen
Ma s'i contoma pa cole particolarità fonétiche e lessicaj, la sintassi a l'é pitòst fidela a la koinè piemontèisa e bin diferenta da cola lìgura.
- S'o sraina ëd neucc, ër bel tèimp o dura paid ëd in euv cheucc.
Visadì: S' a dventa bel ëd neuit, ël bel temp a dura bele coma 'n euv cheuit.
|
