Raffaello Sanzio

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Raffaello Sanzio, conossù com Rafael, a l'era nassù Urbin ël 6 d'Avril dël 1483 e a l'é mòrt a Roma ël 6 d'Avril dël 1520. A l'é stàit pitor e architet, e con Michelàngel e Leonard a l'é un dij pì gran pitor ëd l'Arnassensa. A l'é conossù për le soe piture religiose e për soe piture an Vatican, a Roma, Italia.

Rafael a l'é stàit formà da sò pare, ël pitor e poeta Giovanni Santi. A l'età ëd 15 agn a l'era andàit com anlev dal Perugin a Perugia. Un dij prim travaj amportant a l'é "Ël mariage dla Madòna". Ant ël 1504 Rafael a l'é andàit a Firense, andoa a l'ha dëscoatà Leonard e a l'ha piturà vàire travaj amportant an sla Madòna.

Ant ël 1508 a l'é stàit ciamà a Roma dal vësco Giulio II e ambelelà a l'ha passà j'ùltim 12 agn ëd soa curta vita. Ël papa a l'ha comandaje la decorassion dij vej alògg dël Vatican ëd Nicolò V, le "Stansie". Dël 1514 Rafael a l'ha sucedù a Bramant com architet al proget ëd la Basìlica ëd San Pé e l'ann apress a l'é stàit nominà conservator dj'Antichità ëd Roma.

Rafael a l'é mòrt al cò ëd soa glòria e 'd sò geni artìstich ël di che a compìa 37 agn. A l'é sotrà al Pantheon, a Roma.
Sò anfluss a l'é stàit ëstragròss e a l'ha avù na caterva d'imitator.

Euvre prinsipaj

Madòna dla cadrega (1513 anviron, euli su bòsch, tond dë 71 centim ëd diàmeter; goernà ant la Sala ëd Saturn ëd palass Pitti a Firense)

Ës tond arnomà a dev soa nomea ai sò ton càud e pien, a soa composission an sercc e a l'aspet popolar dij përsonage, arpresentà ant la vita ëd mincadì. Vestìa a la roman-a, Marìa a l'é setà an s'na cadrega (dont ël nòm dël tablò). A ten an fàuda ël Bambin Gesù, da le forme arionde, ch'as quacia contra 'd chila con naturalëssa. Darera a së s-ciàira ël giovo Gioann Batista. La composission as maria bin con la forma dël tond. J'euj brilant dël Bambin a tiro tuta l'atension. Parèj ëd soa mare, chiel a bèica fòra dal tablò, dont a s-ciòd n'ampression d'antimità e d'avzinanza. Rafael a l'ha piturà ës tablò a Roma, cand a travajava ambelelà 'me architet. malgré la complessità dla composission, ij përsonage a son pien ëd na blëssa natural e maestosa.