Registr (lenghìstica)

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

An lenghìstica, un registr a resta un sot-ansema ëd na lenga ch'as deuvra për un but particolar ò ant ne chèich situassion sossial. Pr'esempi, an piemontèis un parlant a peul decide dë "parlé da bin" ant un chèich moment ò situassion, ën dasend-je "dlë sgnor" a la gent, e peui parlé an tut'àutra manera a ca soa, ën ghignand dij "parolon" e dle "moin-e".

L'espression a l'é staita dovrà la prima vira dal lenghìsta Thomas Bertram Reid dël 1956, e peui a l'é rivà ant ël dovré general dj'agn 1960 për via ëd na partìa ëd lenghista ch'a l'avìo ël but dë fé na distinsion dle varietà ëd lenga conforma a l'utent (definì da dle variàbij coma soa proveniensa sossial, geogràfica, sò géner e età), e variassion conforme al dovré, "për dì che minca parlant a l'ha na soa gama ëd varietà possìbij, dont as në sërn un-a a sconda dël moment" (Halliday e àotri, 1964). La question a resta ansima a coma la lenga a ven-a dovrà a sconda dla situassion, com a-i riva col legalèis ò ël parlé dle mare, con la lenga dovrà ant un laborateuri d'arserca biològica, ant n'artìcol ëd neuve ò ant la stansia da let.

Halliday (1964) a identìfica tre variàbij ch'a dan ël registr:

ël camp (ël soget dont as parla),
ël tenor (la gent ch'a-i é e soe relassion antra lor)
la meuda (ël canal ëd comunicassion, pr'esempi parlà ò scrivù).

J'element ëd la lenga a peulo varié qualsëssìa daspërchiel ò tuti ansema, coma vocabolari, sintassi, fonologìa, morfologìa ò régola ëd pragmàtica. A peulo bogesse ëdcò vàire element paralenghìstich coma l'aotëssa ëd vos, ël volum e l'antonassion ant ël parlà, ò pura l'amzura e l'andi ëd produssion dij segn ant na lenga signà. Ij registr soèns a l'han ëdcò vàire prescrission nen lenghìstiche, coma na manera ëd vestisse giusta, na lenga dël còrp, e na distansa fìsica antra parlant giusta për cola sòrt ëd comunicassion. Donca as trata ëd na codìfica ëd comportament sossial.

Coma con j'àotre sòrt ëd variassion dla lenga, ij registr a resto pitòst an continuità, che nen motobin dëstacà l'un da 'nt l'àotr; ël nùmer dij registr ch'as peulo identifichesse a l'é anfinì, e antra lor a-i é pa gnun confin s-ciapà. La categorisassion dël discors a l'é un problema motobin antortojà. Bele mach che ant la definission general ëd "registr" daita ambelessì dzora (variassion dla lenga indentificà dal contest pitòst che da la përson-a), a-i resto vàire cas andova a-i intro dj'àotre sòrt ëd variassion, coma cole geogràfiche, d'età ò ëd dialèt. Për via ëd sòn, i soma motobin lontan d'avej trovà un conces ëstàbil ansima a lòn ch'a veulo dì paròle coma "registr", "camp" ò "tenor"; aotor diferent soèns a dan dle definission ch'as van un-a contra a l'àotra. Dj'espression adissionaj coma diatipo, géner, sòrt ëd test, stil, acrolèt, mesolèt e basilèt a resto dovrà (antra j'àotri) për coaté ël midem soget ò dij soget ch'a-j ësmijo motobin a cost-sì. Cheidun a l'ha pì car dë strense ël domini dla definission ëd "registr" a na chèich sërnia ëd vocabolari (Wardhaugh, 1986) (ch'a resta lòn che un a dirìa për sòlit giargon), antramentr che dj'àotri a son d'autut contra a dovré sta paròla-sì. Sti andi diferent, con soe definission ëd lòn ch'a sia un "registr" ò con sò ansema ëd terminologìa e definission a dròco an dissiplin-e coma la sociolenghìstica, la stilistica, la pragmàtica ò la gramàtica fonsional sistémica.

Registr coma scala dla formalità

Un-a dle situassion pì analisà a l'é cola andova ël dovré ëd na lenga a resta determinà da sò piassesse ant sna scala ëd formalità. Jë scritor, (dzortut ant ël mostré na lenga) a l'han soèns dovrà "registr" coma scursa për dij ëd në stil formal/nen-formal, contut che costa a la sia na definission ch'a l'é dapress a vnì veja. Ij lìber ëd test ëd lenghìstica al pòst ëd lòn a peulo dovré "tenor" (Halliday 1978), ma l'andi a va anvers a dovré pitòst "stil" — "i caraterisoma jë stij coma varietà ëd na lenga da la mira dla formalità" (Trudgill, 1992) — ant ël midem temp, "registr" a pija viaman l'andi a esse dovrà col sust ëd "lenga specialisà dovrà për na chèich atività particolar", coma ël giargon dj'académich. A-i é motobin pòch consens ansima a coma sia "giust" divide la scala dla formalità.

**Scala dla formalità**
Ës diagrama-sì a ven da Quirk e àutri (1985), ch'a dòvro *andi* pitòst che stil ò registr
Motobin formal, angissà, rìgid	← FORMAL	Neutral		NEN-FORMAL →	d'autut nen formal, casual, familiar

Arferiment

Halliday, M.A.K. (1964), Comparison and translation. an M.A.K. Halliday, M.McIntosh and P. Strevens, The linguistic sciences and language teaching. Longman, Londra.
Halliday, M.A.K. (1978), Language as Social Semiotic: the social interpretation of language and meaning. Edward Arnold, Londra.
Joos, M (1961), The Five Clocks, Harcourt, Brace and World, New York.
Quirk, R., Greenbaum S., Leech G., e Svartvik J. (1985) A Comprehensive Grammar of the English Language. Longman, Harcourt.
Reid, Thomas Bertram (1956), Linguistics, structuralism, philology, Archivum Linguisticum 8.
Swales, J. (1990), Genre Analysis. English in Academic and Research Settings. Cambridge University Press, Cambridge.
Trosborg, A. (1997), Text Typology: Register, Genre and Text Type. an Text Typology and Translation: 3-23. (soagnà da Anna Trosborg), John Benjamins.
Trudgill, P. (1992), Introducing language and society. Penguin, Londra.
Wardhaugh, R. (1986), Introduction to Sociolinguistics, (2^a edission), Blackwell, Cambridge.
Werlich, E. (1982), A Text Grammar of English. Quelle & Meyer, Heidelberg.