Matris

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

As ciama matris na tàula formà da mn element butà su m righe e n colòne. Na matris as arpresenta ëd sòlit sota la forma

.

Terminologìa[modìfica | modifiché la sorgiss]

Matris quadre[modìfica | modifiché la sorgiss]

Si m=n, visadì a-i son tante righe quante colòne, la matris as dis quadra e j'element a na formo la diagonal prinsipal.

Matris simétriche[modìfica | modifiché la sorgiss]

Na matris quadra as dis simétrica si për tute le cobie d'ìndes (i,j).
Për esempi, la matris

a l'é simétrica.

Matris diagonaj[modìfica | modifiché la sorgiss]

Na matris quadra a l'é diagonal si tuti ij sò element, gavà al pì coj dla diagonal prinsipal, a son nuj.
Për esempi, la matris

a l'é diagonal.

Matris triangolar[modìfica | modifiché la sorgiss]

Na matris quadra a l'é triangolar si tuti j'element ëdzora (o sota) la diagonale prinsipal a son nuj.
Për esempi, la matris

a l'é triangolar.

Matris idèntica[modìfica | modifiché la sorgiss]

La matris quadra

,

visadì andoa a son ij sìmboj ëd Kronecker, a l'é dita matris idèntica.

Trasposission[modìfica | modifiché la sorgiss]

Si an na matris A a së scambio le righe con le colòne, as n'oten na matris , ciamà la traspòsta d'A. Për esempi, si

,

la matris traspòsta d'A a l'é

.

Vetor[modìfica | modifiché la sorgiss]

Le matris con na riga sola o na colòna sola soens as diso vetor.

Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]

L'adoss ëd l'àlgebra dle matris a armonta al sécol ch'a fa XIX.
Ël simbolism ëd le matris a l'é stàit antroduvù da Eisenstein (1823-1852), ch'a l'ha definì la soma e ël prodot ëd matris. Pare dl'àlgebra dle matris a l'é considerà Cayley (1821-1895) che, dël 1858, a l'ha publicà na memòria anté ch'a caraterisava j'operassion antra matris. A l'é ambelelà che a son ëstàit dovrà për la prima vira ij sìmboj ëd determinant e ëd matris, con la disposission su righe e colòne, adotà al di d'ancheuj. Cayley a l'ha dësvlupà la teorìa dle matris a parte da cola dij determinant.