Tragedia 'd Superga
 |
Vos an lenga piemontèisa |
| Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì. |
|
La tragedia 'd Superga a l'é stàit n'assident d'avion capità dël 4 ëd magg dël 1949. A 17:03 ël Fiat G.212 dla companìa aerea ALI con ansima tuta la squadra dël Gran Turin a l'é chërpasse contra la muraja dël terapien che a-i é darera la Basìlica ëd Superga, ant la colin-a turinèisa. Ij mòrt a son ëstàit 31. Ij fàit[modìfica | modifiché la sorgiss]L'avion a l'era an camin ch'a mnava andarera la squadra da Lisbon-a, andoa a l'avìa giugà na partìa da amis contra 'l Benfica për selebré l'adiu al fótbal dël capitan ëd la squadra portughèisa, José Ferreira. Ant l'assident a l'ha përdù la vita tuta la squadra dël Gran Turin. La formassion dël Turin a l'avìa vagnà sìnch ëscudèt ëd fila, da la stagion 1942-'43 fin a la stagion 1948-'49 (ij campionà '43-'44 e '44-'45 a son pa giugasse përchè a-i era la sgonda guèra mondial) e a formava ij 10/11 ëd la selession italian-a. Ansema a Fausto Coppi, ël Gran Turin a l'avìa giutà 'l Piemont a seurte dai dolor ëd la guèra, dël fassism e ëd l'ocupassion alman-a. Ant l'assident a son ëdcò mòrt ij dirigent ëd la squadra, l'echipagi e tre gasëttié sportiv: Renato Casalbore (fondador ëd Tuttosport); Renato Tosatti (giornalista dël Pòpol, pare 'd Giorgio Tosatti) e Luigi Cavallero (La Stampa). Ël trist travàj d'arconòsse ij còrp a l'é tocà al vej antreneur ëd la selession italian-a Vittorio Pozzo, che pòchi ani anans a l'avìa portà squasi tuti coj giugador ant la Nassional. Lë spessin Sauro Tomà, anfortunasse al ginoj, a l'era pa stàit convocà për la partìa an Portugal e a l'é salvasse. La muraja dla Basìlica 'd Superga, colpìa da l'avion a l'é stàita pì nen rangià për arcordé tuti ij mòrt ëd l'assident. Dòp l'assident la federassion italian-a 'd fótbal a l'ha proclamà 'l Tòr campion italian. Ant ël di dij funeraj un milion ëd person-e a l'ha ampinì le contrà 'd Turin për saluté ancora na vira ij campion. Ël colp an tuta Italia a l'é stàit tant grand che n'ani dòp la selession italian-a a l'é andàita a giughé ij mondiaj an Brasil an nav. L'avion e l'assident[modìfica | modifiché la sorgiss] Ël trimotor Fiat G.212 a l'é partì da l'aeropòrt ëd Lisbon-a a 9:40 dël merco 4 magg dël 1949 (ël comandant dël vòl a l'era 'l tenent Luigi Meroni) e a l'é ruvà a Barslon-a a un bòt. Ant la pàusa técnica, ij giugador granata a son ancontrasse con coj dël Milan che a andasìo a Madrid e a l'han fàit ël disné ansema. La squadra dël Gran Turin a l'é torna montà dzora l'avion a 14:50 e a l'é partìa vers l'aeropòrt Aeritalia 'd Turin; ël trimotor a l'ha volà dzora Cap-de-Creus, Tolon, Nissa Marìtima, Albenga, Savon-a. Ruvà a Savon-a l'avion a l'é girasse a nòrd për andé a Turin andoa a duvìa ruvé an mesora. A Turin ël temp a l'era franch brut. A 16:55 l'aeropòrt Aeritalia a spiega aj pilòta la situassion meteorològica: nìvole motobin basse, pieuva fòrta e vent con na visibilità ëd 40 méter. La tor a l'ha 'dcò ciamà la posission ëd l'avion. Dòp quàich minuta 'd silensi a 16:59 a l'é ruva la rispòsta: "Quòta 2.000 méter. QDM dzora ël Pin, peui tajoma dzora Superga". Al Pin, che as treuva tra Cher e Baudsé, a sud-est ëd Turin, a-i era na stassion radio VDF (VHF direction finder) che a dasìa un QDM (valadì na rota magnética da pijé për andé anvers na radio-assistensa quandi a serv). Ruvà al Pin e butand la proa a 290° l'avion a duvìa trovesse dnans a la pista dl'Aeritalia, a neuv chilòmeter, a 305 méter d'autëssa. Pòch pì a nòrd dël Pin a-i é la Basìlica 'd Superga dzora al còl che as ciama ant la midema manera. Miraco për ël fòrt vent, l'avion quandi a la girà a l'é restà tròp a man drita, lontan da l'ass giust che a duvìa portelo a la pista e an trovand-se parèj dnans a la Basìlica; ël pilòta a chërdìa d'avèj ël còl ëd Superga a man drita ma da 'n moment a l'àutr a l'é trovasse dnans a la muraja dla Basìlica sensa ch'a podèissa fé gnente (andi ëd 180 km/h, visibilità ëd 40 méter). An tute le manere a 17:03 l'avion andoa as trovava 'l Gran Turin a l'é s-ciapasse contra la muraja dla Basìlica: da la posission dij tòch ëd l'avion a l'han peui capì che 'l pilòta a l'ha nen provà a giré o a aussesse torna. La part darera dl'avion a l'é restà pì o meno antrega tant 'ma la Basìlica che a l'é pa ruinasse. A 17:05 la tor Aeritalia a l'ha torna ciamà 'l trimotor ma a l'ha pa arseivù gnun-a rispòsta. Gnun a l'é salvasse. Le vìtime[modìfica | modifiché la sorgiss]
Dirigent:
Antreneur
Giornalista
Echipage
|
