J'Ovij

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

J’Ovij

Stat:	Italia
Region:	Piemont
Provincia:	Provincia ëd Lissandria
Nòm 'n italian:	Oviglio
Coordinà:	Latitudin: 44° 51′ 38.8′′ N Longitudin: 8° 29′ 09.5′′ E Mostra an sla carta
Autëssa:	107 m s.l.m.
Surfassa:	27,37 km²
Abitant:	1.260 (2018)
Comun dj'anviron:	Ansisa (AT), Bergamasch, Borgorà, Carenten, Ël Castlass, Flissan, Lissandria, Mas, Soleri
CAP:	15026
Prefiss tel.:	0131
Còdes ÌSTAT:	006122
Còdes fiscal:	G199
Sant protetor:	san Felis e sant'Àgata
Festa dël borgh:	29 ëd luj

Sit istitussional

J'Ovij o J'Oij (Oviglio an italian) a l'é un comun dël Piemont ëd 1.260 abitant ^[1], ant la provinsa ëd Lissandria.

Ël pais a resta ai confin ossidentaj dla pian-a lissandrin-a, an diression ëd le colin-e dël Monfrà, an sla riva dël Belb pòch prima 'd soa confluensa ant ël Tani.

Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]

As conòss nen l'orìgin dël pais ma la denominassion latin-a Uviliis a lassa pensé ch'a fussa formà da ansediament ëd bergé, probabilment dagià dai temp dle popolassion ligurin-a ch'a popolavo coste bande prima dla colonisassion da part dij roman. An época roman-a, ël teritòri dël pais a restava sota al munissipi ëd Hasta, l'atual Ast. Ant l'Àuta Età 'd Mès, con la creassion ëd marche e contà ant ël contest ëd l'Imperi Roman Sacrà ëd Carl Magn, j'Ovij a fasìo da capleugh d'ën contà goernà dal Monasté 'd San Pé an Cel d'Òr ëd Pavìa. Dël sécol ch'a fa XI ël pais a marcava al confin oriental dla Diòcesi d'Ast ^[2]. Un sécol dòp, j'Ovij a l'han aderì a le aleanse dla Lija Lombarda e a l'han pijà part a la fondassion ëd la sità 'd Lissandria, an passand peui sota a la soa Diòcesi. L'imperador Enrico VI a don-a j'Ovij al Marcheisà ëd Monfrà, ch'a-j conced al Marcheisà d'Ansisa fin al 1276, ann ant ël qual Nicolò Fieschi a cata 'l feod. Dël 1367 j'Ovij a passo sota al contròl dël Ducà 'd Milan: ij Viscont prima, jë Sfòrsa peui a concedo 'l pais a vàire sgnor, a sconda dle aleanse dël moment. A l'inissi dël Quatsent, d'apress a la mòrt ëd Gian Galeass Viscont, ël podèj an sla region a ven pijà dal capitan ëd ventura casalèis Facin Can, che a devasta 'l teritòri lissandrin minca vòta che ij pais a s'arbelo a soa autorità; dël 1404 j'Ovij a ven-o devastà. Tornà al podèj ëd Filipp Marìa Viscont, antra Quatsent e Sinchsent ël feod a

La stassion dij tren an sla lìnia Lissandria-Cavlimor

ven assignà ai frèj Giacobino, Pietro e Bartolomeo Ferrari, peui a Angelo Simonetta e a Filippo Fieschi. Dël 1513 ël duca Massimilian Sfòrsa a don-a 'l feod a Gerolamo Perboni, ch'a passa a la stòria tanme 'l feodatari pì istruì e anluminà, autor ëd n'euvra moral ciamà Opus Uviliarium.

Ël Ducà 'd Milan a passa ai possediment imperiaj ëd la Coron-a dë Spagna. A ancamin-a n'época dramàtica për la region, antra guère, invasion militar, pestilense, inondassion ëd la Bormia e dl'Òrba. A l'inissi dël Setsent, an séguit a la guèra 'd sucession ëspagneula e al sucessiv Tratà d'Utrecht, ël pais a ven cedù al Ducà 'd Savòja 'd Vitòrio Medeo II, che pòch pì tard, dël 1720, a dven ël Regn ëd Sardëgna. Dël 1782 ël re Vitòrio Medeo III a decreta ch'ël feod a apartnèissa a Marianna Solaro, ùltima arditera dij Perboni. Ij sò dissendent, dla famija De Rorà, a vendo 'l castel a Maria Cristin-a 'd Borbon, fomna dël re Carl Felis, ch'a lo ten për pòch d'agn ma a l'é për sòn ch'ël castel dël pais a ven ciamà Castel Real. D'apress a l'época dla dominassion fransèisa ëd Napoleon Bon-a-part, dël 1815 j'Ovij a torno ant ël Regn ëd Sardëgna e a son aministrà sota a la Division (peui Provinsa) ëd Lissandria, a la Provinsa (peui Sircondari) ëd Lissandria e a son a cap d'ën Mandament comprendent ëdcò Mas.