Uran (pianeta)

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Nòm sientìfich: Uranus

Categorìa: PIANETA

Sènter orbital: SOL

*Element orbitaj*
$T\,\!$	84,07 agn	2653 Ms (milion ëd sëcond)
$a\,\!$	19,19 UA	2871 Gm (milion ëd km)
$i\,\!$	0,770° sl'eclìtica	6,48° sl'equator dël Sol
$\Omega \,\!$	74,2° ....(longitùdin)....
$e\,\!$	0,0472
$\omega \,\!$	96,7°

T= perìod . a= semi-grandass

i= inclinassion . Ω= neu assendent

e= ecentricità . ω= argoment dël perieli

*Caraterìstiche fìsiche*
Diàmetro equatorial	51 118 km
Sgnacament polar	0,0229
Massa	8,683 x 10²⁵ kg
Densità	1,318 g/cm³
Gravità	8,69 m/s²
Perìod ëd rotassion	17,24 ore = 62 070 s
Inclinassion ëd l'ass	97,77°
Pòlo Nòrd	5^h9^m (R.A.) 77,31° (D.)
Albedo	0,51
Temperatura dla surfassa	76 K = -197 °C (livel: 1 bar)
Pression	120 kPa
Atmosfera	83% idrògen 15% elio 2% metan
Satélit	27 + anej

*Osservassion*
Magnitùdin	da 5,9 a 5,32
Diàmetro angolar	da 3,3" a 4,1"
Color	azur
Perìod sinòdich	370 di

Uran (an latin URANUS, -I, dal grech οὐρανός [oːranós]) a l'é 'l pì leger dij gigant gaseus dël sistema solar, pianeta ch'a fa set për distansa dal Sol. A l'ha 'n diàmetro ch'a l'é quasi l'istess ëd Netun, na frisa 'd pì, combin che soa massa a sia pì cita.
Soa spëssa atmosfera as compon dl'83% d'idrògen, dël 15% d'elio e dël 2% ëd metan. Sota as treuva un seul ëd gas geilà ch'a sircondo na nos rocosa.

Uran a l'ha na rotassion dròla, përchè sò ass a l'é quasi cogià an sël pian ëd l'òrbita - inclinassion ëd 98° - e a gira 'nt la diression contraria, an 17,24 ore. A diferensa da j'àutri pianeta, ij sò pòlo magnétich a son motobin leugn da l'ass ëd rotassion.

Da la Tèra, Uran a l'é quasi nen visìbil a l'euj. A l'é stàit ël prim pianeta dëscurvì dòp dl'antichità, con ël telescòpi, grassie a l'astrònom William Herschel ai 13 ëd mars 1781. Chiel-sì a l'ancamin a vorìa ciamelo Georgium sidus, visadì la stèila ëd Giòrs, an onor dël re d'Anghiltèra Giòrs III.

Le lun-e

Uran a l'ha vintessèt satélit naturaj, dont ij quatr pì important a son Àriel, Ùmbriel, Titania e Òberon. Des ëd soe lun-e a son ëstàite dëscoatà da la sonda Voyager 2. A son ëstàite tute ciamà con dij nòm ëd përsonage dle piesse ëd William Shakespeare o dle poesìe d'Alexander Pope.

J'anej

Neuv anej d'Uran a son ëstàit dëscoatà dël 1977, cand a l'han ëstermà la lus ëd na stèila an passandje dëdnans. D'àutri doi a son ëstàit trovà da Voyager 2 e ij darié dal telescòpi spassial Hubble.

L'esplorassion

Uran a l'é stàit esplorà da la sonda Voyager 2 ch'a la butaje neuv agn da soa partensa da la Tèra për rivé a 82.000 chilòmeter dal pianeta. Voyager 2 a l'ha esplorane l'atmosfera, le lun-e, j'anej e lë stravis camp magnétich, prima ëd seghité sò viage vers Netun.