Enna

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.


Enna
      
Stat:

Italia

Provincia: Provincia d'Enna
Nòm 'n italian: Enna
Coordinà: Latitudin: 37° 34′ 0′′ N
Longitudin: 14° 16′ 0′′ E

Mostra an sla carta
Autëssa: 931 m s.l.m.
Surfassa: 358,75 km²
Abitant: 27.989 (2016)
Comun dj'anviron: Agira, Aidone, Assoro, Calascibetta, Caltanissëtta, Gangi, Leonforte, Piazza Armerina, Pietraperzia, Santa Caterina Villarmosa, Valguarnera Caropepe, Villarosa,
CAP: 94100
Prefiss tel.: 0935
Còdes ÌSTAT: 086009
Còdes fiscal: C342 
Festa dël borgh: 2 ëd luj 


Sit istitussional

Enna a l'é na sità dla Sicilia ëd 28.181 abitant, dal 1926 capleugh dl'omònima provinsa.

Posission[modìfica | modifiché la sorgiss]

Enna a resta an sn'autipian a 931 méter, ant un pòst motobin panoràmich. A l'é ël capleugh ëd provinsa pì àut ëd Sicilia.
Për soa posission geogràfica, scasi ant ël mes ëd l'ìsola, ant l'antichità a l'é stàita dita nombril ëd Sicilia.

Stòria[modìfica | modifiché la sorgiss]

Postà an na posission amportanta da na mira stratégica, la sità a l'é stàita abità fin da la preistòria. La tradission literaria a la presenta tanme antich sènter dij sican e peui dij sìcuj; a parte dal sécol ch'a fa VII aGC a intra ant ël reu coltural grech, an acujend j'anfluense ch'a vnisìo da Gela e da Siracusa. A riess comsëssìa a goerné dle prerogative autonomiste, butà an discussion na prima vira dal siracusan Agatòcle dël IV sécol aGC, peui da Cartàgin.

Le guère pùniche[modìfica | modifiché la sorgiss]

Alià ai roman durant la prima guèra pùnica, la sità a l'é stàita batùa dai cartaginèis dël 259 aGC e liberà tòst dël 258 aGC. Tutun, durant la sconda guèra pùnica, ël cónsol roman a l'ha fàit massé tuti j'abitant, ch'a l'avìo strenzù n'acòrd con ij cartaginèis.

La dominassion roman-a[modìfica | modifiché la sorgiss]

Sota ij roman, la sità a l'ha goernà soa caraterìstica ëd fortëssa militar e ëd sènter aministrativ d'un gròss teritòri.
Durant ël II sécol aGC a-i é staje n'arvira djë s-ciav ch'a l'é stàita strompà.

A l'época amperial a l'é vnùita munissipi.

Ël perìod bisantin[modìfica | modifiché la sorgiss]

Cand la potensa roman-a a l'ha declinà, a l'é stàita conquistà dai bisantin. Sota ij bisantin Enna a l'é restà fortëssa militar anté ch'a j'ero consentrà j'armade ancarià d'oponse a l'anvasion àraba. Soa posission ëstratégica a l'ha përmëttuje d'arziste motobin ëd temp. Tutun, apress n'assedi durà pì che vint agn, dl'859 Enna a l'é drocà ant le man d'Abbâs Ibn Fadhl, ch'a l'ha fala ravagé.

L'ocupassion àraba[modìfica | modifiché la sorgiss]

La sità a l'ha avù un perìod ëd prosperità; ant ël sécol ch'a fa X a l'é stàita sede ëd n'emirà, sènter d'arzistensa contra ij conquistador norman, ai quaj as rend dël 1087.
Ant ij sécoj apress, ël Castrum Iohannis a resta sota j'Angiò e j'aragonèis, a sconda dj'aveniment sicilian.

Dël 1926 la sità, che fin-a a col moment a l'avìa goernà la denominassion ëd Castrogiovanni, a l'ha pijà ël nòm d'Enna e a l'é vnùita cap-leugh ëd provinsa.

Artisanà[modìfica | modifiché la sorgiss]

Antra ij prodot tìpich ëd l'artisanà, a-i son j'artìcoj an fer forgià, an aram e d'àutre lije, le brodarìe e le siràmiche.

Leu d'anteresse[modìfica | modifiché la sorgiss]

Contrà 'd Roma e le piasse Vitòrio Emanuel e Umbert I a son ij leu ëd rancontr.
Tuti ij di an contrà Mërcà Sant Antòni as dësrola ël mërcà dj'alimentar, ch'a smon dij prodot caraterìstich coma le sautisse e ij prodot dël làit. Na vira a la sman-a, an piassa Euròpa, a-i é ël mërcà dla fruta, dla vërdura e dle veste.

Costrussion[modìfica | modifiché la sorgiss]

Musé[modìfica | modifiché la sorgiss]

Cese[modìfica | modifiché la sorgiss]

Aministrassion[modìfica | modifiché la sorgiss]

Ël sìndich a l'é Gaspare Agnello (dal 17/05/2005).

Anliure esterne[modìfica | modifiché la sorgiss]

Panorama