24 ëd giugn

Arcorense piemontèise

Turin, festa patronal ëd San Gioan Batista.

Eveniment da tut ël mond

972 - Bataja ëd Cedynia, prima vitòria documentà ëd n'esércit polonèis.
1128 - Bataja ëd São Mamede, tacà a Guimarães. Le fòrse portughèise comandà da Alfons I a bato cole ëd soa mari Dòna Teresa e ëd Dòn Fernão Peres de Trava. Dapress a sta bataja-sì, Alfons, ch'a lë vnirà peui Rè as fa ciamé "Prinsi dël Portugal", ën fasend parej ël prim pass anvers la "pijn-a andipendensa" ch'a rivërà dël 1143.
1314 - A-i finiss la Bataja ëd Bannockburn. Le fòrse scossèise comandà da Robert ël Brus a bato Edoard II d'Anghiltèra. La Scòssia as arpija soa andipendensa.
1340 - Guèra dij Sent Agn: Bataja dë Sluys. La flòta fransèisa a la ven squasi d'autut dëstruìa da cola anglèisa, comandà da Edoard III d'Anghiltèra an përson-a.
1374 - N'epidemìa amprovisa ëd Bal ëd San Gioann a fa che la gent ant jë stra d'Aachen, an Gërmania, a l'abia vàire vision e a la taca a saoté e balé fin ch'a la dròca për tera sensa pì 'd fòrse.
1441 - A ven fondà ël Colegi d'Eton.
1497 - Gioann Cabòt a riva ant l'América Setentrional ant l'ìsola ëd Newfoundland; as trata dla prima esplorassion europenga dla region da 'nt ël temp dij Vichingh.
1497 - Ij traditor dla Cornvaja Michael An Gof e Thomas Flamank a ven-o massà a Tyburn, a Londra
1509 - Enrich VIII e Catlin-a d'Aragon-a a ven-o ancoronà Re e Regin-a d'Anghiltera.
1535 - Lë stat anabatista ëd Münster e ven conquistà e scancelà.
1571 - Miguel Lopez de Legazpi a fonda Manila, la capital ëd la Repùblica dle Filipin-e.
1597 - Ël prim viagi olandèis nvers j'Indie Orientaj a riva a Bantam (ant sl'ìsola ëd Giava).
1662 - J'òlandèis as preuvo a ocupé Macau, ma sò tentativ a va nen a bonfin.
1664 - As fonda la colònia dël New Jersey.
1692 - As fonda Kingston, Jamaica.
1717 - As fonda a Londra la Gran Lògia Unìa d'Anghiltèra, prima Gran Lògia dij Framasson anglèis (al dì d'ancheuj a la diso "United Grand Lodge of England").
1793 - A ven adotà la prima constitussion republican-a fransèisa.
1794 - A ven fondà ël Colegi ëd Bowdoin.
1812 - Guère ëd Napoleon: La Gran Armada ëd Napoleon a passa ël fium Neman e as anandia l'anvasion dla Russia.
1813 - Bataja ëd Beaver Dams : na fòrsa unìa d'anglèis e Indian d'América a bat l'esèrcit american.
1821 - Bataja ëd Carabobo - la bataja decisiva ant la guèra d'andipendensa dël Venessuela contra a la Spagna.
1859 - Bataja ëd Solferin: (Bataja dij Tre Sovran, part dla Sconda Guèra d'Unificassion Italian-a). Ël Regn ëd Sardëgna e la Fransa a bato l'Àustria a Solferin, ant l'Italia setentrional.
1866 - Bataja ëd Custoza.
1880 - Prima esecussion d'O Canada, la canson ch'a la vnirà peui a esse l'inn nassional dël Canadà, al Congress nassional dij Canadèis-Fransèis.
1894 - Ël COI a decid da fé ij Gieugh Olìmpich minca quatr agn.
1894 - Marie François Sadi Carnot a ven massà da Sante Gerònimo Caserio.
1901 - Prima esibission dij travaj ëd Pablo Picasso.
1902 - Re Edoard VII dël Règn Unì a ven malavi d'apendicite, lòn ch'a fa tardé soa ancoronassion.
1913 - Grecia e Serbia a scancelo soa aliansa con la Bulgarìa.
1913 - Joseph Cook a ven ël Prim Ministr d'Australia ch'a fa ses.
1916 - Mary Pickford e ven la prima stèila dël cine a firmé un contrat da un milion ëd dòlar.
1916 - La Bataja dla Somme as anandia con un bombardament d'artijerìa longh na sman-a contra la linia dël front tedësch.
1918 - As deurb ël prim servissi ëd pòsta aérea an Canadà, da Montréal a Toronto.
1928 - An crisi coj sò afé, la sossietà Great Gorge and International Railway as anandia a tajé ël personal dij tramvaj a mach pì na përson-a, an Canadà
1932 - Un colp dë stat militar a finiss dë deje podèj assolù al Rè dël Siam (Thailandia).
1938 - Na meteorite da 450 tonelà a la dròca ant sla tèra ant un camp veujd, tacà a Chicora, Pennsylvania, ant jë Stat Unì d'América.
1940 - Fransa e Italia a firmo l'armistissi.
1945 - As ten la Parada dla Vitòria ëd Mosca
1946 - Georges Bidault a ven Prim Ministr ëd Fransa.
1947 - Kenneth Arnold a fa ël prim rapòrt ch'a l'arsèiva gran notorietà ansima a l'avistament d'un disch volant ant j'anviron ëd Mount Rainier, ant lë stat american ëd Washington.
1948 - As anandia ël Blocagi ëd Berlin. L'Union Soviética a lassa pa pì passé për via ëd tèra për rivé a Berlin Òvest da 'nt la Gërmania Ossidental.
1949 - La prima serie ëd Western televisiv, Hopalong Cassidy, a ven mandà n'onda da la NBC, antra j'ator a-i é William Boyd.
1957 - La Cort Suprema djë Stat Unì d'América a delìbera che le saloperìe a son nen coatà dal Prim Amendament.
1963 - Zanzibar a l'arsèiv l'auto-goèrn antern coma concession dël Règn Unì.
1975 - Un Boeing 727 dle Eastern Air Lines a dròca al John F. Kennedy Airport, a New York. A meuiro antra 113.
1981 - As deurb lòn ch'a resterà ël pì gran pont a sospension sìngola dël mond për bin 17 ann, ël Pont Humber Bridge, ch'a buta an comunicassion lë Yorkshire col Lincolnshire.
1982 - A-i riva l'assident dël British Airways Flight 9, che dle vire a diso "assident ëd Jakarta", quand ël reoplan as treuva a volé ant na nìvola ëd sënner vulcànica aussà da l'erussion dël Mont Galunggung, lòn ch'a men-a a vasté tuti e quatr ij motor.
1983 - Programa dlë Space Shuttle: a torna a tera la Mission STS-7, con Sally Ride, prima astronàuta american-a.
1993 - Ël professor ëd Siensa din cont Dr. David Gelernter, dl'Università ëd Yale, a perd la vista da n'euj, a ven sord da n'orija e a perd part dla man drita ën deurbend un pachèt bomba mandà da Unabomber.
1994 - Tuti e quatr ij component dl'equipagi a meuiro quand un reoplan B-52 Stratofortëssa ëd l'Areonàutica djë Stat Unì d'América a dròca ant la Base dl'Aeronàutica ëd Fairchild.
1995 - Ël Sudàfrica a bat la Neuva Zelanda ant la Copa dël Mond ëd Rugby dël 1995. Cost a resta ël prim gran event sportiv an Sudàfrica dapress a l'Apartheid.
2002 - Ant ël disastr feroviari d'Igandu an Tanzanìa a meuiro antra 281, cost a resta ël pì brut assident ëd ferovìa dla stòria d'Àfrica.
2004 - Habib Dodo, segretari general dla Gioventura Comunista dla Còsta d'Avòrio a ven massà da fòrse a pro dël goèrn.
2004 - Ant lë stat ëd New York, la pen-a ëd mòrt a ven diciarà anconstitussional.
2007 - Ël Feu d'Àngora as anandia tacà a South Lake Tahoe, an Califòrnia. A brusa pì che 200 ëstruture mach ant le prime 48 ore.

A-i nass

1244 - Enrich I d'Hesse (mòrt dël 1308)
1386 - Gioan ëd Capistran, sant italian (mòrt dël 1456)
1485 - Johannes Bugenhagen, arformador tedësch (mòrt dël 1558)
1519 - Theodore Beza, teòlogh fransèis (mòrt dël 1605)
1533 - Robert Dudley, Cont ëd Leicester (mòrt dël 1588)
1542 - San Gioann dla Cros, carmelitan mìstich e poeta spagneul (mòrt dël 1591)
1546 - Robert Parsons, Gesuita anglèis (mòrt dël 1610)
1663 - Jean Baptiste Massillon, clèrich fransèis (mòrt dël 1742)
1687 - Johann Albrecht Bengel, studios tedësch (mòrt dël 1757)
1694 - Jean-Jacques Burlamaqui, publicista svìsser (mòrt dël 1748)
1704 - Jean-Baptiste de Boyer, Marchèis d'Argens, scritor fransèis (mòrt dël 1771)
1774 - François Nicolas Benoît, Baron d'Haxo, general fransèis (mòrt dël 1838)
1777 - John Ross, ufissial naval anglèis e esplorator (mòrt dël 1856)
1795 - Ernst Heinrich Weber, anatomista e fisiologista tedësch (mòrt dël 1878)
1803 - George James Webb, compositor anglèis (mòrt dël 1887)
1804 - Willard Richards, cap spiritual american (mòrt dël 1854)
1811 - John Archibald Campbell, giùdes dla Cort Suprema american-a (mòrt dël 1889)
1813 - Henry Ward Beecher, pastor e arformador american (mòrt dël 1887)
1826 - George Goyder, cap dël servissi geològich e d'arlevament dl'Australia meridional (mòrt dël 1898)
1842 - Ambrose Bierce, autor american (dësparì dël 1914)
1850 - Horatio Kitchener, Prim Cont Kitchener ëd Khartoum, marëssal ëd camp anglèis (mòrt dël 1916)
1860 - Mercédes d'Orleans, Regin-a dë Spagna (mòrta dël 1878)
1882 - Carl Diem, ufissial olìmpich tedësch (mòrt dël 1962)
1882 - Athanase David, polìtich e andustrial franch-canadèis (mòrt dël 1953)
1883 - Victor Hess, fìsich austrìach, Premi Nobel (mòrt dël 1964)
1886 - George Shiels, dramaturgh dl'Irlanda dël Nòrd (mòrt dël 1949)
1888 - Gerrit Rietveld, architet olandèis (mòrt dël 1964)
1895 - Jack Dempsey, bocseur american (mòrt dël 1983)
1897 - Daniel K. Ludwig, andustrial american dël setor djë spedission (mòrt dël 1992)
1900 - Wilhelm Cauer, matemàtich tedësch (mòrt dël 1945)
1901 - Harry Partch, compositor american (mòrt dël 1974)
1904 - Phil Harris, cantant, compositor e ator brilant american (mòrt dël 1995)
1906 - Pierre Fournier, violonselista fransèis (mòrt dël 1986)
1907 - Arseny Tarkovsky, poeta russi (mòrt dël 1989)
1908 - Hugo Distler, compositor tedësch (mòrt dël 1942)
1908 - Guru Gopinath, balarin clàssich indian (mòrt dël 1987)
1908 - Alfons Rebane, ufissial militar eston (mòrt dël 1976)
1911 - Juan Manuel Fangio, 5 vire campion dël mond ëd Formola 1 (mòrt dël 1995)
1911 - Ernesto Sábato, scritor argentin
1912 - Brian Johnston, comentator dël crìchet anglèis (mòrt dël 1994)
1914 - Pearl Witherington spion anglèis dla Sconda Guèra Mondial
1915 - Fred Hoyle, astrònom anglèis (mòrt dël 2001)
1922 - Tata Giacobetti, cantant italian (Quartetto Cetra)
1924 - Kurt Furgler, component dël Consèj Federal Svìsser
1927 - Martin Lewis Perl, mèdich american, Premi Nobel
1930 - Claude Chabrol, regista ëd cine fransèis
1930 - William B. Ziff, Jr., dirigent editorial american (mòrt dël 2006)
1931 - Billy Casper, giugador ëd gòlf american
1934 - Jean-Pierre Ferland, cantant dël Québec
1935 - Terry Riley, compositor american
1938 - Lawrence Block, scritor ëd lìber polissiesch american
1941 - Julia Kristeva, filòsof, psicanalista e scritris franch-bùlgara
1942 - Michele Lee, atris american-a
1944 - Jeff Beck, sonador anglèis (The Yardbirds)
1944 - Arthur Brown, sonador anglèis
1944 - John "Charlie" Whitney, ghitarista anglèis (Family, Streetwalkers, Axis Point)
1944 - Chris Wood, sonador anglèis (mòrt dël 1983)
1945 - Colin Blunstone, sonador anglèis (The Zombies)
1945 - George Pataki, polìtich american
1945 - Wayne Cashman, giugador d'hockey ant sla giassa canadèis
1946 - Ellison Onizuka, astronàuta american (mòrt dël 1986)
1946 - David Collenette, polìtich canadèis
1947 - Peter Weller, ator american
1947 - Mick Fleetwood, sonador anglèis (Fleetwood Mac)
1948 - Patrick Moraz, sonador svìsser ad claviere (Yes)
1949 - John Illsley, bassista anglèis (Dire Straits)
1950 - Mercedes Lackey, autor american
1950 - Nancy Allen, atris american-a
1952 - Stephen Pusey, artista anglèis
1953 - Ivo Lill, artista eston
1955 - Gurumayi Chidvilasananda, Guru dël Siddha Yoga
1955 - Betsy Randle, atris american-a
1956 - Joe Penny, ator anglèis
1958 - Curt Fraser, alenator american ëd l'hockey ant sla giassa
1958 - Jean Charest, Prim Ministr dël Québec
1958 - John Tortorella, alenator american ëd l'hockey ant sla giassa
1960 - Karin Pilsäter, polìtich svedèis
1961 - Dennis Danell, sonador american (Social Distortion) (mòrt dël 2000)
1961 - Iain Glen, ator scossèis
1961 - Bernie Nicholls, giugador d'hockey ant sla giassa canadèis
1961 - Curt Smith, sonador e compositor anglèis (Tears for Fears)
1963 - Anatoly Borisovich Jurkin, scritor russi
1963 - Mike Wieringo, autor american ëd fumèt (mòrt dël 2007)
1964 - Gary Suter, giugador d'hockey ant sla giassa american
1966 - Hope Sandoval, composidor e sonador american
1966 - Adrienne Shelly, american-a, atris, regista e autris ëd senari (mòrta dël 2006)
1967 - Bill Huard, giugador d'hockey ant sla giassa canadèis
1967 - Richard Kruspe-Bernstein, sonador tedësch (Rammstein)
1967 - Janez Lapajne, regista ëd cine sloven
1967 - Scott Oden, scritor american
1967 - Sherry Stringfield, atris american-a
1969 - Sissel Kyrkjebø, cantant norvegèisa
1970 - Glenn Medeiros, cantant american
1972 - Robbie McEwen, ciclista australian
1972 - Denis Zvegelj, canoìsta sloven
1973 - Alexander Beyer, ator tedësch
1973 - Ji Jin Hee, ator sud coreàn
1975 - Carla Gallo, atris american-a
1975 - Marek Malik, giugador d'hockey ant sla giassa dla Repùblica Ceca
1976 - Louisa Leaman, autor anglèis
1977 - Dimosthenis Dikoudis, giugador ëd bàschet grech
1978 - Luis García, giugador ëd fótbal ëspagneul
1978 - Pantelis Kafes, giugador ëd fótbal grech
1978 - Shunsuke Nakamura, giugador ëd fótbal giaponèis
1978 - Ariel Pink, sonador american
1978 - Juan Román Riquelme, giugador ëd fótbal argentin
1978 - Erno "Emppu" Vuorinen, ghitarista finlandèis (Nightwish)
1979 - Petra Němcová, supermodela ceca
1980 - Minka Kelly, atris american-a
1980 - Cicinho, giugador ëd fótbal brasilian
1980 - Andrew Jones, coridor ëd vitura australian
1982 - Brian Fitzgerald, scritor american
1982 - Kevin Nolan, giugador ëd fótbal anglèis
1982 - Mark Penney, regista ëd cine canadèis
1982 - Jarret Stoll, giugador d'hockey ant sla giassa canadèis
1984 - J.J. Redick, giugador ëd bàschet american
1985 - Kyle Searles, ator american
1986 - Phil Hughes, giugador ëd baseball american
1986 - Solange Knowles, cantant american-a
1987 - Arturo Lupoli, giugador ëd fótbal italian
1987 - Lionel Messi, giugador ëd fótbal argentin
1988 - Micah Richards, giugador ëd fótbal anglèis

A l'é mòrt-ie

803 - Higbald ëd Lindisfarne
1398 - Hongwu Imperator dla Cin-a (nàit dël 1328)
1439 - Ël Duca Federich IV d'Àustria (nàit dël 1382)
1519 - Lucressia Bòrgia, Duchëssa ëd Fërara (nàita dël 1480)
1520 - Hosokawa Sumimoto, comandant dij samurai giaponèis (nàit dël 1489)
1604 - Edward de Vere, Cont d'Oxford ch'a fa 17, Gran Lord Ciamblé d'Anghiltera (nàit dël 1550)
1637 - Nicolas-Claude Fabri de Peiresc, astrònom fransèis (nàit dël 1580)
1643 - John Hampden, polìtich anglèis (nàit dël 1595)
1766 - Adrien-Maurice, tèrs duca ëd Noailles, soldà fransèis (nàit dël 1678)
1778 - Pieter Burmann ël giovo, filòlogh olandèis (nàit dël 1714)
1803 - Matthew Thornton, firmatari dla Diciarassion d'Andipendensa american-a (nàit dël 1714)
1817 - Thomas McKean, avocà american, firmatari dla Diciarassion d'Andipendensa (nàit dël 1734)
1835 - Andreas Vokos Miaoulis, amiraj e polìtich grech, comandant dla marin-a greca ant la Guèra d'Andipendensa Greca (nàit dël 1769)
1894 - Marie François Sadi Carnot, polìtich fransèis (nàit dël 1837)
1908 - Grover Cleveland, President djë Stat Unì d'América (nàit dël 1837)
1909 - Sarah Orne Jewett, scritris american-a (nàita dël 1849)
1922 - Walther Rathenau, Ministr tedësch dj'Afé Forest (nàit dël 1867)
1935 - Carlos Gardel, cantant argentin (assident d'avion) (nàit dël 1890)
1947 - Emil Seidel, sìndich ëd Milwaukee, Wisconsin (nàit dël 1864)
1968 - Tony Hancock, ator brilant anglèis (nàit dël 1924)
1977 - André-Gilles Fortin, polìtich franch-canadèis (nàit dël 1943)
1978 - Robert Charroux, scritor fransèis (nàit dël 1909)
1984 - Clarence Campbell, president dla NHL canadèisa president (nàit dël 1905)
1985 - Maria Ida Viglino, polìtica valdostan-a (nàita dël 1915)
1987 - Jackie Gleason, ator e musicista american (nàit dël 1916)
1991 - Rufino Tamayo, pitor messican.
1993 - Archie Williams, atleta american (nàit dël 1915)
1997 - Don Hutson, atleta american (nàit dël 1913)
1997 - Brian Keith, ator american (nàit dël 1921)
2000 - Vera Atkins, ufissial dij servissi dë spionagi anglèis, nàita an Romanìa (nàita dël 1908)
2000 - David Tomlinson, ator anglèis (nàit dël 1917)
2002 - Pierre Werner, Prim Ministr dël Lussemborgh (nàit dël 1913)
2003 - Vladimir Garin, ator russ (nàit dël 1987)
2004 - Ifigeneia Giannopoulou, compositris greca (nàita dël 1957)
2005 - Hakham Yedidia Shofet, ex cap rabin an Iran (nàit dël 1908)
2007 - Byron Baer, polìtich american (nàit dël 1929)
2007 - Derek Dougan, giugador ëd fótbal dl'Irlanda dël Nòrd (nàit dël 1938)
2007 - Natasja Saad, artista reggae danèisa (nàita dël 1974)

Feste e comemorassion

Festa nassional dël Québec, cò ciamà Dì 'd San Batista
Dì originare dël Midsummer's Eve an Finlandia e Svessia, ancora che 'l dì ofissial dla festa a l'han spostalo al vënner apress
Un dij quat Irish Quarter days ant ël Calendare irlandèis.
Dì dla dëscoverta ant'ël Newfoundland e Labrador (a cèlebra la dëscoverta dël paìs da pàrt ëd Giovann Cabòto, ant'ël 1497)
Inti Raymi an Cusco
Dan Državnosti an Croassia - Dì dl'andipendessa da la Jugoslavia ant ël 1991.
Manila Day ant le Filipin-e - di dla fondassion ëd Manila, capital ëd le Filipin-e. A arcòrda la fondassion ëd Maynila (vej nòm ëd Manila) da part ëd Miguel lopez de Legazpi, un conquistador ëspagneul.
Jāņi - Letònia
Juhannuspaiva an Finlandia
Di dla bataja ëd Carabobo an Venessuela (1821)
Bannockburn Day an Ëscòssia
Bahá'í Faith - Festa ëd Rahmat (Aringrassiament) - Prim di dël sest mèis dël Bahá'í Calendar
Quarter days an Anghiltèra
American Radio Relay League - Field Day 2006

Feste litùrgiche

Cesa catòlica

Festa dla nàssita ëd san Gioann Batista, sant patron dël Québec, ëd coj ch'a fàbrico le brosse e coj ch'a fan ël fil ai cotej; ëdcò Festival ëd San Gioann osservà an Bolivia e Perù, Jaaniõhtu an Estònia e Sao Joao an Portugal, dzortut an Porto
Cusco's Day an Perù
San Teudulf
Beà Raimond Ruf ëd Lissandria

Anliure esterne